- Tham gia
- 27 Thg 8 2012
- Bài viết
- 59
- Điểm tương tác
- 7
- Điểm
- 8
Hỏi :
Tôi xuất gia đã lâu nhưng vì ở quê nên không có điều kiện học hỏi, nghiên cứu nhiều, hàng ngày chỉ trì tụng theo kinh điển mà thôi. Vừa qua, nhân lễ trai tăng, trong lời phục nguyện có câu “Tình dữ vô tình đều trọn thành Phật đạo”. Sau đó, có vị thầy nói rằng câu này không đúng và lấy cọng rau mà nguyện thành Phật đạo? Tôi vì ít học nên nghe vậy rất hoang mang, xin quý Báo giải thích cho tôi được rõ.
(THÍCH TRUNG BÌNH, Bình Thuận)
Đáp :
Thầy Thích Trung Bình thân mến!
Tình dữ vô tình đều trọn thành Phật đạo là tinh thần của kinh Hoa Nghiêm “Tình dữ vô tình đồng viên chủng trí”. Chúng sanh có nghĩa là do nhiều nhân tô hợp lại (chúng) mà sanh ra, tạo nên (sanh) gồm tình và vô tình. Tình là hữu tình chúng sanh, tức là loài có tình thức. Vô tình là vô tình chúng sanh, tức là những sinh vật và các sự vật hiện tượng. Như vậy, chúng sanh bao hàm ý nghĩa không chỉ các loài hữu tình trong tam giới, lục đạo mà cả thiên nhiên, đất đá, cỏ cây … Mặt khác, Phật là bậc giác ngộ nhưng còn hàm ý là Phật tánh, Giác tánh, Bản giác, Bản thể và Chân như. Và dĩ nhiên, lời nguyện “Tình dữ vô tình đều trọn thành Phật đạo” nên được nhận thức về phương diện lý hơn là sự.
Trước hết, vạn sự vạn vật trong pháp giới tuy muôn hình vạn trạng, vô vàng sai biệt nhưng đều cùng một thể (vạn pháp đồng nhất thể). Hiện tượng vốn đa thù nhưng bản thể là một, duy nhất. Do đó, chúng ta và chúng sanh đồng nhất thể, hữu tình và vô tình đồng nhất thể. Vì cùng một thể nên sự thật của các pháp vốn “không sinh không diệt, không thường không đoạn, không một không khác và không đến không đi” (Bát nhất – Trung luận) hay “không sinh không diệt, không sạch không dơ, không tăng không giảm” (Tâm kinh).
Thứ đến, tất cả loài hữu tình đều có Phật tánh (thề táng thanh tịnh sáng suốt) và hết thảy mọi sự vật vô tình đều có Pháp tánh (thể tánh bình đẳng của vạn pháp – Không tánh, duyên khởi tánh). Mà Phật tánh và Pháp tánh vốn bất dị nên hữu tình và vô tình đều “đồng viên chủng trí”. Cũng chình vì thế mà tất cả chúng sanh đều có Phật tánh và đều có thể thành Phật (kinh Pháp Hoa).
Mặt khác, do nghiệp lực và chấp trước sâu dày nên con người nhận thức thế giới luôn ở dạng dị nguyên, đối đãi. Nhận thức của chúng ta luôn là các cặp phạm trù táng tướng, có không, đúng sai, phải trái… Vì phân biệt, chấp trước nên có Phật và chúng sanh, có hữu tình và vô tình. Trong khi sự thật các pháp giới là bình đẳng “Tâm, Phật và chúng sanh tam vô sai biệt” (Kinh Hoa Nghiêm)
Thiền sư Thiền Lão (thời Lý) khi hỏi về sự tu tập hàng ngày, nói: “Trúc biếc hoa vàng đâu cảnh khác/ Trăng hoa trong mây trắng hiện toàn chân”. (Thùy trúc hoàng hoa phi ngoại cảnh / Bạch vân minh nguyệt lộ toàn chân – Thiền uyển tập anh). Khi đã phá trừ vô minh, thành tựu tuệ giác thì Chân như hiện khắp. Tất cả mọi sự vật hiện tượng bình thường quanh ta đều là Pháp thân. Nói cách khác, người giác ngộ rồi thì nhìn đâu cũng là diệu hữu (chân không – hiện hữu), thấy cảnh nào cũng là Phật đạo. Trí Bát Nhã, Tâm giác ngộ hay Diệu tâm đưa đến một nhãn quan mới, siêu việt: “Khi Diệu tâm chơn như phóng xuất, Phật tánh của hữu tình và Pháp táng của vô tình đều ở trạng thái nhất như, đều là diệu tâm, đều trong tự tánh bản hữu, cho nên nói Tình dữ vô tình tề thành Phật đạo”. (Thích Thông Huệ, Kinh Viên Giác luận giảng)
Luận giải của Thiền sư Thích Thanh Từ, trong tác phẩm Tuệ Trung Thượng Sĩ ngữ lục giảng giải (NXB TP.HCM, 1997 tr.166) có thể xem như một chuẩn mực để nhận thức về vấn đề trên: “Trong bài hồi hướng có câu ‘Tình dữ vô tình tề thành Phật đạo, Tăng ni và Phật tử thường đem câu này hỏi tôi: Tình là chúng hữu tình như trời, người, súc vật còn vô tình là loài vô tri như cây, đá. Nguyện cho loài hữu tình thành Phật thì có lý, còn loài vô tình làm sao thành Phật, mà nguyện “Tình dữ vô tình tề thành Phật đạo”? Vấn đề này nếu nghiên cứu trên lý thuyết thì rắc rối, còn nếu thực hành thì chẳng có gì rắc rối cả. Ví dụ người bị mờ mắt nhìn thấy cái gì cũng không rõ ràng. Cũng vậy khi chúng ta mê thì nhìn mọi vật chung quanh đều mê. Khi chúng ta ngộ thấy người vật đều ngộ, tức là loài hữu tình và vô tình đều ở trong cái thấy giác ngộ của ta. Hoặc chúng ta giác ngộ thấy tất cả đều là Phật đạo; thấy người thấy súc vật (hữu tình), thấy cây cỏ, thấy đá sỏi (vô tình), thấy tất cả đều là Phật đạo, nên nói hữu tình và vô tình tề thành Phật đạo, chớ không phải chúng ta tu thành Phật rồi cây cỏ đá sỏi cũng thành Phật theo. Do mê nên thấy tất cả đều mê, do giác nên thấy tất cả đều giác, gọi là tề thành Phật đạo. Hiểu như thế mới thông suốt, bằng không thì thấy kẹt, thấy rắc rối”.
Chúc thầy tinh tấn! tangbong
Tổ công tác bạn đọc – Báo Giác Ngộ
Nguồn http://phatphap.activebb.net/t5-topic
Tôi xuất gia đã lâu nhưng vì ở quê nên không có điều kiện học hỏi, nghiên cứu nhiều, hàng ngày chỉ trì tụng theo kinh điển mà thôi. Vừa qua, nhân lễ trai tăng, trong lời phục nguyện có câu “Tình dữ vô tình đều trọn thành Phật đạo”. Sau đó, có vị thầy nói rằng câu này không đúng và lấy cọng rau mà nguyện thành Phật đạo? Tôi vì ít học nên nghe vậy rất hoang mang, xin quý Báo giải thích cho tôi được rõ.
(THÍCH TRUNG BÌNH, Bình Thuận)
Đáp :
Thầy Thích Trung Bình thân mến!
Tình dữ vô tình đều trọn thành Phật đạo là tinh thần của kinh Hoa Nghiêm “Tình dữ vô tình đồng viên chủng trí”. Chúng sanh có nghĩa là do nhiều nhân tô hợp lại (chúng) mà sanh ra, tạo nên (sanh) gồm tình và vô tình. Tình là hữu tình chúng sanh, tức là loài có tình thức. Vô tình là vô tình chúng sanh, tức là những sinh vật và các sự vật hiện tượng. Như vậy, chúng sanh bao hàm ý nghĩa không chỉ các loài hữu tình trong tam giới, lục đạo mà cả thiên nhiên, đất đá, cỏ cây … Mặt khác, Phật là bậc giác ngộ nhưng còn hàm ý là Phật tánh, Giác tánh, Bản giác, Bản thể và Chân như. Và dĩ nhiên, lời nguyện “Tình dữ vô tình đều trọn thành Phật đạo” nên được nhận thức về phương diện lý hơn là sự.
Trước hết, vạn sự vạn vật trong pháp giới tuy muôn hình vạn trạng, vô vàng sai biệt nhưng đều cùng một thể (vạn pháp đồng nhất thể). Hiện tượng vốn đa thù nhưng bản thể là một, duy nhất. Do đó, chúng ta và chúng sanh đồng nhất thể, hữu tình và vô tình đồng nhất thể. Vì cùng một thể nên sự thật của các pháp vốn “không sinh không diệt, không thường không đoạn, không một không khác và không đến không đi” (Bát nhất – Trung luận) hay “không sinh không diệt, không sạch không dơ, không tăng không giảm” (Tâm kinh).
Thứ đến, tất cả loài hữu tình đều có Phật tánh (thề táng thanh tịnh sáng suốt) và hết thảy mọi sự vật vô tình đều có Pháp tánh (thể tánh bình đẳng của vạn pháp – Không tánh, duyên khởi tánh). Mà Phật tánh và Pháp tánh vốn bất dị nên hữu tình và vô tình đều “đồng viên chủng trí”. Cũng chình vì thế mà tất cả chúng sanh đều có Phật tánh và đều có thể thành Phật (kinh Pháp Hoa).
Mặt khác, do nghiệp lực và chấp trước sâu dày nên con người nhận thức thế giới luôn ở dạng dị nguyên, đối đãi. Nhận thức của chúng ta luôn là các cặp phạm trù táng tướng, có không, đúng sai, phải trái… Vì phân biệt, chấp trước nên có Phật và chúng sanh, có hữu tình và vô tình. Trong khi sự thật các pháp giới là bình đẳng “Tâm, Phật và chúng sanh tam vô sai biệt” (Kinh Hoa Nghiêm)
Thiền sư Thiền Lão (thời Lý) khi hỏi về sự tu tập hàng ngày, nói: “Trúc biếc hoa vàng đâu cảnh khác/ Trăng hoa trong mây trắng hiện toàn chân”. (Thùy trúc hoàng hoa phi ngoại cảnh / Bạch vân minh nguyệt lộ toàn chân – Thiền uyển tập anh). Khi đã phá trừ vô minh, thành tựu tuệ giác thì Chân như hiện khắp. Tất cả mọi sự vật hiện tượng bình thường quanh ta đều là Pháp thân. Nói cách khác, người giác ngộ rồi thì nhìn đâu cũng là diệu hữu (chân không – hiện hữu), thấy cảnh nào cũng là Phật đạo. Trí Bát Nhã, Tâm giác ngộ hay Diệu tâm đưa đến một nhãn quan mới, siêu việt: “Khi Diệu tâm chơn như phóng xuất, Phật tánh của hữu tình và Pháp táng của vô tình đều ở trạng thái nhất như, đều là diệu tâm, đều trong tự tánh bản hữu, cho nên nói Tình dữ vô tình tề thành Phật đạo”. (Thích Thông Huệ, Kinh Viên Giác luận giảng)
Luận giải của Thiền sư Thích Thanh Từ, trong tác phẩm Tuệ Trung Thượng Sĩ ngữ lục giảng giải (NXB TP.HCM, 1997 tr.166) có thể xem như một chuẩn mực để nhận thức về vấn đề trên: “Trong bài hồi hướng có câu ‘Tình dữ vô tình tề thành Phật đạo, Tăng ni và Phật tử thường đem câu này hỏi tôi: Tình là chúng hữu tình như trời, người, súc vật còn vô tình là loài vô tri như cây, đá. Nguyện cho loài hữu tình thành Phật thì có lý, còn loài vô tình làm sao thành Phật, mà nguyện “Tình dữ vô tình tề thành Phật đạo”? Vấn đề này nếu nghiên cứu trên lý thuyết thì rắc rối, còn nếu thực hành thì chẳng có gì rắc rối cả. Ví dụ người bị mờ mắt nhìn thấy cái gì cũng không rõ ràng. Cũng vậy khi chúng ta mê thì nhìn mọi vật chung quanh đều mê. Khi chúng ta ngộ thấy người vật đều ngộ, tức là loài hữu tình và vô tình đều ở trong cái thấy giác ngộ của ta. Hoặc chúng ta giác ngộ thấy tất cả đều là Phật đạo; thấy người thấy súc vật (hữu tình), thấy cây cỏ, thấy đá sỏi (vô tình), thấy tất cả đều là Phật đạo, nên nói hữu tình và vô tình tề thành Phật đạo, chớ không phải chúng ta tu thành Phật rồi cây cỏ đá sỏi cũng thành Phật theo. Do mê nên thấy tất cả đều mê, do giác nên thấy tất cả đều giác, gọi là tề thành Phật đạo. Hiểu như thế mới thông suốt, bằng không thì thấy kẹt, thấy rắc rối”.
Chúc thầy tinh tấn! tangbong
Tổ công tác bạn đọc – Báo Giác Ngộ
Nguồn http://phatphap.activebb.net/t5-topic
