"Thiền Lâm Bảo Huấn"

Chiếu Thanh · 25/7/13

Ngọc Tuấn nói:
Kính chú Chiếu Thanh !
Cháu thấy chủ đề là "Thiền lâm bảo huấn" mà sao thấy những câu những lời của quý Hòa thượng toàn là trích dẫn từ Nho giáo và Lão giáo không hè !
Phật giáo thiếu ngôn từ hay sao ?
Ở đây Thảo luận Thiền Tông hay là "Thảo luận Tứ thư ngũ kinh" ?
Sao Mod Thiền Tông lại biến box Thiền thành box Nho Lão vậy ?
Kính !

(Xin chú đừng nói là cháu muốn hơn thua với chú nhé !)

Kính Ngọc Tuấn.
1/ Thiền Lâm Bảo Huấn là nhửng lời chỉ dạy nơi cửa Thiền, là khuôn vàng thước ngọc cho nhửng vị trụ trì để làm gương hậu thế.
2/ Những lời "Bảo Huấn" xuất phát từ Trung Quốc, nôi Thiền Tông Đông Độ, vì vậy không tránh khỏi lấy Nho, Lảo để so sánh, để diển bày. Ngay như ngôn từ Phật giáo củng vay mượn từ Hán Ngữ, như Ngũ Lực, Lục căn,...
3/ Tinh thần của Thiền là "...bất ly thế gian giác", vì vậy chuyện mượn Nho, Lảo để nói chuyện Phật Đạo là dỉ nhiên (ở TQ thời bấy giờ).
4/ Ngôn từ Phật Giáo thì nhiều, và phải biết là có bao nhiêu thứ ngôn ngữ (trên thế gian kể cã tiếng trùng tiếng dế, ểng ương, nhái bầu...) thì Phật Giáo có bấy nhiêu ngôn ngữ tương xứng, để hóa độ chúng. Tiết thay, trên diễn đàn này và nhiều diễn dàn tương tự, thường lấy Kinh Văn để áp đão chúng, cái này có người gọi là "lấy Phật đè người".
5/ Thiền Lâm Bảo Huấn dạy cho trụ trì nhưng ở đây lại đem "Thảo luận Thiền Tông"? Vâng, đúng là dạy cho trụ trì, và nên biết "mình củng đang là Trụ Trì", Tâm là Cổ Tự, Lục Căn là Tứ Chúng, Lục Trần là Khách Thập Phương, như vậy có Chùa, có Chúng, có Thập Phương ... thì bảo sao không là Trụ Trì chứ?
6/... mệt quá, thôi nghĩ vậy, muốn đặt ở đâu củng được.
Kính!

Hắc phong · 25/7/13

Tuấn Tú nói:
Cô Hắc Phong mến,

Con ong làm tổ chỉ có một chỗ duy nhất, không ai dám động đến nó, hễ người nào phá phách, di đời cái tổ của nó thì sẽ bị nó dùng "ngọc phong châm" chích cho mình mẩy sưng vù...

Kính bác Tuấn Tú !

Chính vì vậy cho nên nó vẫn chỉ là ong _ một chúng sinh mê muội _ không bao giờ vươn thoát kiếp côn trùng.

Bài "Thiền Lâm Bảo Huấn" chú Chiếu Thanh đã giải thích rõ ràng và hợp lý lắm, vậy nên để yên những "con ong cần cù" này kiến tạo cái tổ của nó ngày to lớn đặng cung cấp mật ngọt cho "tứ chúng".

Kính bác Tuấn Tú !

H/p không nói bài này không có ích, chỉ có điều NÓ chứa toàn những luận điệu thêu dệt mê lầm của cái đám "HỦ NHO", mà Thiền là CHỈ THẲNG (Trực chỉ) cho nên box Thiền Tông không chấp nhận những "luận điệu thêu dệt mê lầm".

Kính !

Chiếu Thanh · 26/7/13

Ở chuyên mục "Các bài viết liên quan Phật Giáo", không có thảo luận trong đó. Nên thôi thì ra ngoài nói chuyện chơi, cho thỏa mái.

Chuyện là Avatar chọn ngay hình nắp chai bia, mà còn Bia Helneken mới lạ. Nắp chai chưa khui, thì chai bia im lìm, nhưng đã khui thì bọt bia trào dâng, hương bay thoang thoảng, làm nhiều phàm phu ngây ngất. Đừng hưởng thụ quá trớn, cái gì quá trớn củng gây độc hại, không chỉ Bìa mà còn... ăn uống ngủ nghỉ.

Chuyện loài Ong, thích mật mà lại ghét Ong ong, đưa cây kim ra như hâm như dọa, loài ong thật đáng ghét. Mải mãi không bao giờ vươn thoát kiếp côn trùng.

Chuyện tượng đá, ngày nay ai củng muốn trong nhà mình có pho tượng đá, nghèo thì chỉ ước ao, trung lưu tượng nhỏ, đại gia tượng lớn... nhỏ hay lớn thì củng chỉ là tượng thôi, chỉ có ước ao mới là thật, ước ao sẻ không bị thời gian, không gian xói mòn, không sợ đánh cắp, không sợ bể thành từng mãnh vụn.

Tuấn Tú · 31/7/13

Hắc phong nói:
H/p không nói bài này không có ích, chỉ có điều NÓ chứa toàn những luận điệu thêu dệt mê lầm của cái đám "HỦ NHO", mà Thiền là CHỈ THẲNG (Trực chỉ) cho nên box Thiền Tông không chấp nhận những "luận điệu thêu dệt mê lầm".

Cô Hắc Phong nên cẩn thận khi phê bình những "thiền ngữ" trong cuốn "Thiền Lâm Bảo Huấn" là:

những luận điệu thêu dệt mê lầm của cái đám "HỦ NHO"

Tôi xin chụp lại hình bìa cuốn "Thiền Lâm Bảo Huấn" (mà tôi đã nói với chú Chiếu Thanh là tôi đang có trong tay). Cô xem lại trong hình bìa này, sẽ thấy hai nơi đáng tin cậy để chứng tỏ sự hiểu lầm của cô về "cái đám Hủ Nho". Sách được dịch và chú thích bởi cố Hòa Thượng Thích Thanh Kiểm là một bậc cao thâm trong Nho Học và phía dưới nơi cho đăng là: "Nhà Xuất Bản Tôn Giáo", thì biết nơi này cũng có nhiều bậc thạc đức xuất thân trong đám "Hủ Nho", không lẽ những vị này lại chọn đăng những lời thêu dệt mê lầm để mê hoặc chúng sanh!
Tôi nói thì xin chứng minh, vậy yêu cầu cô đọc một đoạn nào trong bài viết của chú Chiếu Thanh, rồi hỏi tôi nó nằm ở trang nào, tôi sẽ chụp lại trang có đăng bài đó để chứng minh tôi nói đúng sự thật, chứ không phải sao chép trên mạng, vì tôi thấy những bài đăng của chú Chiếu Thanh đều giống hệt những lời dịch của cố Hòa thượng Thích Thanh Kiểm, chứng tỏ chú Chiếu Thanh copy từ một trang Web nào đó để đăng vào trong Box Thiền Tông với mục đích chia sẻ với mọi người.
Kính.

Tuấn Tú · 9/8/13

Kính chú Chiếu Thanh,
Cuốn sách "Thiền Lâm Bảo Huấn" là một cuốn sách có giá trị: "Mỗi lời là châu ngọc, mỗi lời là gấm thêu" trong chốn thiền lâm. Toàn bộ cuốn sách có 292 bài, chú đã đăng được mười một bài, nay vì một chướng duyên nhỏ chú "bỏ cuộc chơi", làm cho mọi người mất dịp thưởng thức những "Bài thu hoạch" của chú. Nếu chú không còn nhã hứng chia bài nữa, thì xin "bán cái" cho tôi để tôi tiếp tục chia bài và chú sẽ vào "bình luận" cho vui cửa vui nhà! Ý chú nghĩ sao, có nên tiếp tục không.
Còn nếu không được, tôi sẽ đăng lại toàn bộ cuốn sách trong một Box khác và lẽ dĩ nhiên mọi người sẽ chỉ được chiêm nghiệm mà không có lời bàn.
Kính.

Chiếu Thanh · 10/8/13

Tuấn Tú nói:

Kính chú Chiếu Thanh,
Cuốn sách "Thiền Lâm Bảo Huấn" là một cuốn sách có giá trị: "Mỗi lời là châu ngọc, mỗi lời là gấm thêu" trong chốn thiền lâm. Toàn bộ cuốn sách có 292 bài, chú đã đăng được mười một bài, nay vì một chướng duyên nhỏ chú "bỏ cuộc chơi", làm cho mọi người mất dịp thưởng thức những "Bài thu hoạch" của chú. Nếu chú không còn nhã hứng chia bài nữa, thì xin "bán cái" cho tôi để tôi tiếp tục chia bài và chú sẽ vào "bình luận" cho vui cửa vui nhà! Ý chú nghĩ sao, có nên tiếp tục không.
Còn nếu không được, tôi sẽ đăng lại toàn bộ cuốn sách trong một Box khác và lẽ dĩ nhiên mọi người sẽ chỉ được chiêm nghiệm mà không có lời bàn.
Kính.

Kính Bác Tuấn Tú !
CT tôi xin hoan hô cả hai tay!
Kính

Tuấn Tú · 10/8/13

</CENTER>

13. CHỮ HÁN: Ðại Giác viết: Phù vi nhất phương chủ giả, dục hành sở đắc chi đạo nhi lợi ư nhân. Tiên tu khắc kỷ, huệ vật, hạ tâm ư nhất thiết, nhiên hậu thị kim bạch như phẩn thổ, tắc tứ chúng tôn nhi qui chi hỹ.
Dữ Cửu Tiên Hủ Hòa Thượng thư.
13. DỊCH NGHĨA: Ðại Giác Hòa thượng nói: Ôi! Người làm chủ ở một phương muốn thực hành chỗ sở đắc để lợi người, thời trước hết phải nên khắc kỷ(1), khoan dung với người, để tâm đến hết thảy. Vậy sau coi vàng lụa như phân đất, thời được bốn chúng(2) tôn sùng và quy thuận.
Thư gởi Cửu Tiên Hủ Hòa thượng.
CHÚ THÍCH:
(1) Khắc kỷ: Chế ngự cái thị hiếu của mình.
(2) Bốn chúng: Tỳ khưu, Tỳ khưu Ni, Ưu Bà tắc, Ưu bà di.
-----------------------
"Thực tại hiền tiền"
Ít muốn biết đủ
Không bị não phiền
Duyên trần quyến rủ.

Tuấn Tú · 11/8/13

</CENTER>
14. CHỮ HÁN: Ðại Giác viết: Tiền bối hữu thông minh chi tư, vô an nguy chi lự. Như Thạch Môn Thông, Thê Hiền Thuấn, nhị nhân giả, khả vi giới hỹ. Nhiên tắc nhân sinh định nghiệp, cố nan minh biện. Tế tường kỳ nguyên, an đắc bất tri kỳ vi hốt mạn bất tư chi quá dư? Cố viết: "Họa hoạn tàng ư ẩn vi, phát ư nhân chi sở hốt". Dụng thị quan chi, vưu nghi cẩn úy.
Cửu Phong Tập.
14. DỊCH NGHĨA: Ðại Giác nói: Bậc tiền bối có tư chất thông minh, không có cái lo sợ phần an nguy. Như hai sự việc của Thông thiền Sư chùa Thạch Môn(1), Thuấn Lão Phu chùa Thê Hiền(2) cũng lấy đó làm răn vậy. Vẫn biết định nghiệp(3) của kiếp người rất khó mà biện minh, nhưng xét kỹ ở nguyên nhân thời sao lại không biết được cái lỗi cẩu thả chẳng suy nghĩ đấy ư? Vậy nên có câu: "Cái họa hoạn nó ẩn náu ở chỗ vi tế, rồi bộc phát ra từ cái chỗ bất cẩn của con người". Lấy đó mà suy xét thời càng phải nên cẩn thận sợ hãi.
Cửu Phong Tập.
CHÚ THÍCH:
(1) Thông Thiền sư chùa Thạch Môn: Chính tên là Thông Uẩn thiền sư trong năm niên hiệu Hàm Bình, trụ trì chùa Thạch Môn, vì có sự tương tranh với quan Thái thú ở Tương Châu, nên bị cái nhục đánh đòn.
(2) Thuấn Lão Phu chùa Thê Hiền: Thuấn Lão Phu vì có tư oán với quan Hòe Ðô, nên đã bị bức bách phải hoàn tục mất hơn nửa năm trời.
(3) Ðịnh nghiệp: Tội nghiệp đã ước định từ trước. Nhưng thực sự, nghiệp là tự mình tạo ra nên mình phải chịu lấy quả báo.

Chiếu Thanh · 12/8/13

Tuấn Tú nói:

14. CHỮ HÁN: Ðại Giác viết: Tiền bối hữu thông minh chi tư, vô an nguy chi lự. Như Thạch Môn Thông, Thê Hiền Thuấn, nhị nhân giả, khả vi giới hỹ. Nhiên tắc nhân sinh định nghiệp, cố nan minh biện. Tế tường kỳ nguyên, an đắc bất tri kỳ vi hốt mạn bất tư chi quá dư? Cố viết: "Họa hoạn tàng ư ẩn vi, phát ư nhân chi sở hốt". Dụng thị quan chi, vưu nghi cẩn úy.
Cửu Phong Tập.
14. DỊCH NGHĨA: Ðại Giác nói: Bậc tiền bối có tư chất thông minh, không có cái lo sợ phần an nguy. Như hai sự việc của Thông thiền Sư chùa Thạch Môn(1), Thuấn Lão Phu chùa Thê Hiền(2) cũng lấy đó làm răn vậy. Vẫn biết định nghiệp(3) của kiếp người rất khó mà biện minh, nhưng xét kỹ ở nguyên nhân thời sao lại không biết được cái lỗi cẩu thả chẳng suy nghĩ đấy ư? Vậy nên có câu: "Cái họa hoạn nó ẩn náu ở chỗ vi tế, rồi bộc phát ra từ cái chỗ bất cẩn của con người". Lấy đó mà suy xét thời càng phải nên cẩn thận sợ hãi.
Cửu Phong Tập.
CHÚ THÍCH:
(1) Thông Thiền sư chùa Thạch Môn: Chính tên là Thông Uẩn thiền sư trong năm niên hiệu Hàm Bình, trụ trì chùa Thạch Môn, vì có sự tương tranh với quan Thái thú ở Tương Châu, nên bị cái nhục đánh đòn.
(2) Thuấn Lão Phu chùa Thê Hiền: Thuấn Lão Phu vì có tư oán với quan Hòe Ðô, nên đã bị bức bách phải hoàn tục mất hơn nửa năm trời.
(3) Ðịnh nghiệp: Tội nghiệp đã ước định từ trước. Nhưng thực sự, nghiệp là tự mình tạo ra nên mình phải chịu lấy quả báo.

Bài thu hoạch 14:
Họa là ở "nghiệp" đã gây từ trước. Muốn tránh củng không khỏi, chi bằng phải sửa đổi ngay những hành vi của mình ngay thực tại, để tránh họa về sau.
Phật đã dạy: (kinh Bổn Sanh)
Kẻ nào khiêm tốn với muôn người,
Yêu mến nữ nam, mọi gái trai
Đứng trước lời bình, không đáp lại,
Sẽ mang hạnh phúc đến cho đời.

Gặp hiểm nguy, người có trí nhanh
Chẳng khinh đồng nghiệp, bạn đồng hành,
Chẳng khoe dòng, trí, giàu, giai cấp,
Hạnh phúc cho đời ắt khởi sanh.

Người nào kết bạn thiện hiền nhân
Được trọng vì mồm chẳng ác thâm,
Không hại bạn, chia đều của cải,
Chính niềm hạnh phúc giữa thân bằng.

Vợ hiền, đồng tuổi lại ân cần,
Tận tụy nhân từ, trẻ lại đông,
Đức hạnh, trung thành dòng tộc quý,
Ấy niềm hạnh phúc vợ trao chồng.

Vua nào đại đế giữa thần dân
Biết sống thanh cao đủ khả năng
Bảo “đấy bạn ta”, không dối trá,
Chính niềm hạnh phúc giữa vương quân.

Thành tín cùng cơm nước cúng dường
Vòng hoa tươi tốt các mùi hương,
Với tâm thanh tịnh, gieo an lạc,
Hạnh Phúc chư thiên được mãn đường.

Các trí nhân thuần thiện, chánh chân
Tâm tư rửa sạch, gắng tinh cần,
Theo đời thanh tịnh người hiền trí,
Phúc lạc thay người giữa thánh nhân.

Tuấn Tú · 12/8/13

</CENTER>

15. CHỮ HÁN: Vân Cư Thuấn Hòa thượng, tự Lão Phu, trụ Lư Sơn Thê Hiền nhật, dĩ quận thú Hòe Ðô quan tư phẫn, lụy hoành nghịch dân kỳ y. Vãng kinh đô phỏng Ðại Giác, Chí Sơn Dương, trở tuyết lữ tể. Nhất tịch hữu khách, huề nhị bộc phá tuyết nhi chí, kiến Lão Phu như cựu thức, dĩ nhi dịch y bái ư tiền. Lão Phu vấn chi. Khách viết: "Tích tại Ðổng Sơn, tùy sư hà đảm, chi Hán Dương Cán Bộc Tống Vinh dã". Lão Phu cộng ngữ trù tích, khách ta thán chi cửu. Lăng thần bị phạn tặng bạch kim ngũ lạng, nhưng hoán nhất bộc. Khách viết: "Thử nhi lai vãng kinh thành xác hỹ, đạo đồ gián quan bị tất, sư hành cố vô lư hồ". Lão Phu do thị đắc đạt liễn hạ, suy thử ích tri kỳ nhị nhân bình tích sở tồn hỹ.
Cửu Phong Tập.
15. DỊCH NGHĨA: Vân Cư Thuấn Hòa thượng, tên chữ là Lão Phu, ngày còn trụ trì chùa Thê Hiền ở Lư Sơn, vì có mối tư oán với quan quận thú Hòe Ðô, nên bị cưỡng bách phải hoàn tục. Ngài sau đó tới kinh đô thăm Ðại Giác Hòa thượng, khi đến đất Sơn Dương(1), bị tuyết làm ngăn trở, nên phải ở trọ một lữ quán(2). Vào một buổi chiều, có một người khách đem theo hai người hầu phá con đường tuyết mà tới, chợt thấy Lão Phu như là người quen biết cũ. Rồi ông khách thay áo tới trước thi lễ. Lão Phu liền hỏi nguyên do. Người khách đáp: "Tôi trước thường theo hầu thầy ở Ðổng Sơn, tên là Cán Bộc Tống Vinh ở Hán Dương vậy". Người khách cùng với Lão Phu cùng nhau kể chuyện cũ tới khuya. Sáng hôm sau người khách lại làm cơm thết đãi, tặng Lão Phu năm lạng, còn gọi một người hầu tới. Rồi người khách nói: "Ðứa trẻ này thường hay lui tới chốn kinh thành, biết tất cả đoạn đường gian nan nguy hiểm, nay cho đi đưa đường, xin thầy an tâm chớ lo ngại". Vì thế mà Lão Phu tới được chốn Kinh thành(3). Xét như vậy, thì cái lợi ích về chỗ quen biết xưa kia của hai người thật là thắm thiết.
Cửu Phong Tập.
CHÚ THÍCH:
(1) Sơn Dương: Thuộc Sở Châu.
(2) Lữ quán: Quán trọ. Ngày xưa dùng chữ lữ tể. Tể có nghĩa là đi đến và trở về. Ngày nay dùng chữ lữ thay cho chữ tể. Theo chế độ nhà Hán, nơi quán trọ ở các quận, huyện thì gọi là "xá", ở chốn kinh đô gọi là "tể", nay đều gọi là lữ quán.
(3) Kinh thành: Dịch từ chữ Liễn hạ. Là loại xe riêng cho các vua chúa ngồi, vì thế chữ Liễn hạ là ám chỉ cho chốn kinh thành.

Tuấn Tú · 14/8/13

</CENTER>

16. CHỮ HÁN: Ðại Giác viết: Thuấn Lão Phu phú tính giản trực, bất thức quyền hành hóa thực đẳng sự. Nhật hữu định khóa, tằng bất thiểu dịch. Tuy chích đăng tảo địa, giai cung vi chi. Thường viết: "Cổ nhân hữu nhất nhật bất tác nhất nhật bất thực" chi giới, dư hà nhân dã. Tuy thùy lão kỳ chí ích kiên. Hoặc viết: "Hà bất sử tả hữu nhân". Lão phu viết: "Kinh thiệp hàn thử, khởi tọa bất thường, bất dục lao chi".
16. DỊCH NGHĨA: Ðại Giác nói: Thuấn Lão Phu phú tính thì giản dị và trung thực, không biết mọi việc quyền hành(1) hóa thực. Hằng ngày có định khóa, từng không thay đổi thời khắc nào, tuy là những việc thắp đèn quét đất cũng đều tự mình làm lấy. Ngài thường nói: "Cổ nhân đều có răn dạy một ngày chẳng làm thời một ngày chẳng ăn(2). Vậy ta là người thế nào vậy?" Ta tuy tuổi đã già, nhưng chí đó cần phải bền chắc. Hoặc có người nói: "Tại sao không sai khiến người thân cận". Lão Phu nói: "Bạt thiệp nóng lạnh, đứng ngồi bất thường, nên chẳng muốn phiền nhọc họ".
CHÚ THÍCH:
(1) Quyền hành hóa thực: Quyền hành là quả cân để đo lường nặng nhẹ. Hóa thực nghĩa là kinh doanh buôn bán, ý nói làm việc mà biết cân nhắc lựa chọn thì gọi là quyền hành hóa thực.
(2) Một ngày chẳng làm thời một ngày chẳng ăn: Lời răn của Bách Trượng Ðại Trí thiền sư.

Tuấn Tú · 16/8/13

17. CHỮ HÁN: Thuấn Lão Phu viết: Truyền trì thử đạo, sở quý nhất thiết chân thật. Biệt tà chính khử vọng tình, nãi trị tâm chi thực. Thức nhân quả minh tội phúc, nãi tháo lý chi thực. Hoằng đạo đức tiếp phương lai, nãi trụ trì chi thực. Lượng tài năng thỉnh chấp sự, nãi dũng nhân chi thực, sát ngôn hành định khả phủ, nãi cầu hiền chi thực. Bất tồn kỳ thực, đồ huyễn hư danh, vô ích ư lý. Thị cố nhân chi tháo lý, duy yếu thành thực, cẩu chấp chí bất du, tuy di hiểm khả dĩ nhất chí.
Nhị sự Thản Nhiên Am tập.
17. DỊCH NGHĨA: Thuấn Lão Phu nói: Truyền trì đạo pháp, quý nhất ở chỗ chân thật với hết thảy. Phân biệt điều tà chính, gạt bỏ mọi vọng tình, đó là cái thật trị tâm. Biết nhân quả rõ tội phúc, đó là cái thật tháo lý(1) . Hoằng đạo đức, tiếp thập phương lui tới, đó là cái thật của trụ trì. Lượng tài năng, giao phó việc, đó là cái thật dùng người. Xét ngôn và hành, quyết định nên hay không nên, đó là cái thật cầu hiền. Nếu không giữ lòng thành thật, chỉ chuộng lừa dối hư danh, đối với đạo lý thời chẳng có lợi ích gì. Vây nên cái tháo lý của con người, cần nhất ở chỗ thành thật. Nếu cứ giữ một mực như thế không biến đổi, thì dù rằng việc di hiểm(2) đến đâu cũng có thể nhất chí được.
Hai việc trên ở Thản Nhiên Am tập.
CHÚ THÍCH:
(1) Tháo lý: Giữ gìn tiết tháo trong sạch ở những công việc làm hằng ngày.
(2) Di hiểm: Giữ cho bình tĩnh ở trường hợp bình thường cũng như lúc nguy hiểm.
18. CHỮ HÁN: Thuấn Lão Phu vị Phù Sơn Viễn Lục Công viết: Dục cứu vô thượng diệu đạo, cùng tắc ích kiên, lão đương ích tráng, bất khả tuần tục, cẩu thiết thanh lợi, tự táng chí đức. Phù ngọc quý khiết nhuận, cố đan tử mạc năng du kỳ chất, tùng biểu tuế hàn, cố sương tuyết mạc năng điêu kỳ tháo. Thị tri, tiết nghĩa vi thiên hạ chi đại. Duy công tiêu chí khả thượng, đắc bất tự cường. Cổ nhân vấn: "Dật cách độc tường, cô phong tuyệt lữ, nghi kỳ nhiên hỹ".
Quảng Lục.
18. DỊCH NGHĨA: Thuấn Lão Phu bảo Viễn Lục Công(1) ở núi Phù Sơn: Nếu muốn nghiên cứu diệu đạo vô thượng, thì khi cùng cần phải bền(2) , khi già cần phải gắng, không nên noi theo thế tục, đua chen thanh lợi để bỏ mất đức lớn. Ôi! Ngọc quý tiêu biểu ở chỗ nhuận khiết, nên dù màu son tía cũng chẳng hay phai được chất. Tùng cội tiêu biểu ở chỗ tuế hàn(3) , nên dù sương tuyết cũng chẳng hay mất tiết tháo. Thế nên biết, tiết nghĩa là điều lớn trong thiên hạ. Duy cái chỗ tiết tháo của ông đáng chuộng nên ông cần phải tự cường. Cổ nhân nói: "Một cánh chim liệng vút trên cao thật chẳng dễ bì, làn gió mạnh xé tung bầu trời thật không sánh kịp. Nên ta cần phải như thế vậy".
Quảng Lục.
CHÚ THÍCH:
(1) Viễn Lục Công: Chính tên là Pháp Viễn viên Giám thiền sư, người đất Trịnh Châu. Vì trước là con quan đầu huyện Tân Diệp, thông hiểu về việc xử trị dân, nên đời gọi là Viễn Lục Công.
(2) Cùng cần phải bền: Dịch ở chữ cùng tắc ích kiên. Truyện Mã Viện đời Hậu Hán chép: "Trượng phu vi chí, cùng đương ích kiên, lão đương ích tráng.
(3) Tuế hàn: Năm cực rét, Tùng, Trúc, Mai gọi là "Tuế hàn tam hữu".
19. CHỮ HÁN: Phù Sơn Viễn Hòa thượng viết: Cổ nhân thân sự trạch hữu, hiểu tịch bất cảm tự đãi. Chí ư chấp thoán phụ thung, lục trầm tiện dịch, vị thường đạn lao. Dư tại Diệp Huyện, bị tằng thí chi. Nhiên nhất hữu cố lợi hại giảo đắc thất chi tâm, tắc y vi cô tức, my sở bất chí. Thả thân ký bất chính, hựu an năng học đạo hồ.
Nhạc Thị Giả Pháp Ngữ.
19. DỊCH NGHĨA: Phù Sơn Viễn Hòa thượng nói: Cổ nhân tìm thầy chọn bạn, sớm tối không dám lười biếng, đến những việc như thổi cơm giả gạo cũng vẫn âm thầm chịu đựng, chưa từng tỏ vẻ e ngại vất vả. Ta khi ở Diệp Huyện(1) đã từng trải những công việc đó. Nhưng có một điều, nếu tâm mình đoái đến lợi hại, so sánh hơn thua, thời y nhiên sa đọa vào lỗi lầm(2) không hợp với đạo lý(3). Vậy, nếu thân đã bất chính thì sao hay học đạo được ư".
Pháp Ngữ của Nhạc Thị Giả(4)
CHÚ THÍCH:
(1) Diệp Huyện: Chỉ vào Qui Tỉnh thiền sư ở Viện Quảng Giáo thuộc Diệp Huyện.
(2) Sa đọa vào lỗi lầm: Dịch ở chữ Y vi, có nghĩa là mưu làm điều thiện thì không thành, rồi lại y vào điều bất thiện mà thành.
(3) Không hợp với đạo lý: Dịch ở chữ Cô tức. Cô nghĩa là đàn bà, tức nghĩa là trẻ con, ý nói tâm bị lạc vào thủ đoạn cẩu thả thấp hèn, không phù hợp với đạo lý. Sách Lễ Ký chép: "Quân tử ái nhân dã dĩ đức, tiểu nhân chi ái nhân dã chi cô tức" (thương yêu người bởi nỗi nhường nhịn tạm thời).
(4) Nhạc thị giả: Pháp tự của Phù Sơn Viễn Hòa thượng.
20. CHỮ HÁN: Viễn Công viết: Phù thiên địa chi gian, thành hữu dị sinh chi vật. Sử nhất nhật bộc chi, thập nhật hàn chi, diệc vị kiến hũu năng sinh giả. Vô thượng diệu đạo, chiêu chiêu nhiên tại ư tâm mục chi gian, cố bất nan kiến. Yếu tại chí chi kiên, hành chi lực, tọa lập khả đãi. Kỳ hoặc nhất nhật tín chi nhi thập nhật nghi chi, triêu tắc cần nhi tịch tắc đạn chi, khởi độc mục tiền nan kiến, dư khủng chung kỳ thân nhi bội chi hỹ.
Vân Thủ Tọa thư.
20. DỊCH NGHĨA: Viễn Công nói: Ôi! Trong khoảng trời đất, thật có những vật sinh trưởng rất dễ dàng(1), nếu thời tiết cứ một ngày ấm mà mười ngày rét, thời cũng không thể nào hay sinh được. Diệu đạo vô thượng tỏ rõ ngay trong tâm trước mắt, vì thế nên không phải là điều khó thấy. Chỉ cần nơi bền chắc của chí, chỗ tận lực của hành, thì ngay lúc đứng hay ngồi cũng hay tới được. Giả hoặc, một ngày thì tin rồi mười ngày lại ngờ vực, sớm thì siêng mà chiều lại chán nản, há phải chỉ những việc ngay trước mắt khó thấy, mà ta sợ suốt đời còn trái với diệu đạo vậy.
Thư gởi Vân Thủ Tọa.
CHÚ THÍCH:
(1): Ðoạn này trích trong thiên Cáo Từ sách Mạnh Tử: "Tuy hữu thiên hạ dị sinh chi vật dã, nhất nhật bộc chi thập nhật hàn chi, vị hữu năng giả dã".

Tuấn Tú · 19/8/13

21. CHỮ HÁN: Viễn Công viết: Trụ trì chi yếu, mạc tiên thẩm thủ xả. Thủ xả chi cực định ư nội, an nguy chi manh định ư ngoại hỹ. Nhiên an phi nhất nhật chi an, nguy phi nhất nhật chi nguy. Giai tòng tích niệm, bát khả bất sát. Dĩ đạo đức trụ trì tích đạo đức. Dĩ lễ nghĩa trụ trì tích lễ nghĩa. Dĩ khắc bác trụ trì tích oán hận. Oán hận tích tắc trung ngoại ly bội. Lễ nghĩa tích tắc trung ngoại hòa duyệt. Ðạo đức tích tắc trung ngoại cảm phục, thị cố đạo đức lễ nghĩa hiệp, tắc trung ngoại lạc. Khắc bác oán hận cực, tắc trung ngoại ai. Phù ai lạc chi cảm, họa phúc tư ứng hỹ.
21. DỊCH NGHĨA: Viễn Công nói: Cái yếu vụ của trụ trì trước hết phải xét phần thủ xả(1). Chỗ cùng cực của thủ xả định ở bên trong thời cái mầm mống an nguy định ở bên ngoài. An chẳng phải cái an ở một ngày, nguy chẳng phải cái nguy ở một ngày, mà nó đều chứa góp dần dần, nên không thể không xét nét cẩn thận. Nếu lấy đạo đức trụ trì thì tích phần đạo đức, lấy lễ nghĩa trụ trì thì tích phần lễ nghĩa. Lấy oán bốc lột trụ trì thì tích phần oán hận. Tích oán hận thời trong ngoài lìa tan, tích lễ nghĩa thì trong ngoài hòa vui, tích đạo đức thời trong ngoài cảm phục. Vì thế, thấm nhuần đạo đức lễ nghĩa thời trong ngoài vui vẻ, bốc lột oán hận cùng cực thời trong ngoài đau thuơng. Ôi! Cái cảm của vui buồn, tất sẽ ứng với họa phúc vậy.
CHÚ THÍCH:
(1) Thủ xả: Viết tắt ở chữ thủ thiện xả ác.
22. CHỮ HÁN: Viễn Công viết: Trụ trì hữu tam yếu: viết nhân, viết minh, viết dũng. Nhân giả hành đạo đức, hưng giáo hóa, an thượng hạ, duyệt vãng lai. Minh giả tuân lễ nghĩa, thức an nguy, sát hiền ngu, biện thị phi. Dũng giả sự quả quyết, đoán bất nghi, gian tất trừ, nịnh tất khử. Nhân nhi bất minh như hữu điền bất canh. Minh nhi bất dũng, như hữu miêu bất vân. Dũng nhi bất nhân do như ngải nhi bất tri chủng. Tam giả bị tắc tùng lâm hưng, khuyết nhất tắc suy, khuyết nhị tắc nguy, tam gia vô nhất tắc trụ trì chi đạo phế hỹ.
Nhị sự dữ Tịnh Nhân Trăn Hòa Thượng thư.
22. DỊCH NGHĨA: Viễn Công nói: Trự trì có ba điểm cần thiết là "Nhân, Minh, Dũng"(1). Nhân nghĩa là thực hành đạo đức, phát triển việc giáo hóa, an trên dưới, làm đẹp lòng người đi kẻ lại. Minh là giữ lễ nghĩa, biết an nguy, xét hiền ngu, biện phải trái. Dũng nghĩa là phải quả cảm với công việc, trừ người gian, bỏ kẻ nịnh. Nhân mà không có minh, như người có ruộng chẳng cày. Minh mà không có dũng, như có lúa non chẳng làm cỏ. Dũng mà chẳng có nhân, cũng như chỉ biết cắt cỏ mà chẳng biết gieo hạt giống. Ba điểm thiết yếu như trên mà đầy đủ, thời chốn tùng lâm hưng thịnh, thiếu một thời suy, thiếu hai thời nguy, thiếu tất cả thời cái đạo của trụ trì tất hỏng vậy.
Hai việc trên là thư gởi cho Tịnh Nhân Trăn Hòa thượng(2).
CHÚ THÍCH:
(1) Ba điểm cần thiết: Dịch ở chữ Tam Yếu, tức là ba điểm cần thiết của việc tu tâm luyện tánh. Lời của Tư Mã Quang trong văn sớ dâng Nhân Tôn Hoàng Ðế có nói đến ba yếu tố: "Viết Nhân, viết Minh, viết Dũng". Viễn Công Hòa thượng mượn lời này để làm ba yếu điển của ngôi trụ trì.
(2) Tịnh Nhân Trăn Hòa Thượng: Pháp tự của Phù Sơn Viễn thiền sư.
23. CHỮ HÁN: Viễn Công viết: Trí ngu hiền bất tiếu, như thủy hỏa bất đồng khí, hàn thử bất đồng thời. Cái tố phân dã, hiền trí chi sĩ, thuần ý đoan hậu, dĩ đạo đức nhân nghĩa thị mưu. Phát ngôn hành sự, duy khủng bất hợp nhân tình, bất thông vật lý. Bất tiếu chi giả, gian hiểm trá nịnh, căng kỷ sính năng, thị dục cẩu lợi, nhất thiết bất cố. Cố thiền lâm đắc hiền giả, đạo đức tu, cương kỷ lập, toại thành pháp tịch. Trắc nhất bất tiếu giả tại kỳ gian, giảo quần loạn chúng, trung ngoại bất an, tuy đại trí lễ pháp, túng hữu hà dụng. Trí ngu hiền bất tiếu, ưu liệt như thử nhĩ, ô đắc bất trạch yên.
Huệ Lực Phương Hòa thượng thư.
23. DỊCH NGHĨA: Viễn Công nói: Người trí kẻ ngu, người hiền kẻ bất tiếu, cũng như nước với lửa không thể cùng chung một đồ vật(1), như lạnh với nóng không thể đến cùng một thời. Nếu chia chẻ cho rõ ràng, kẻ trí hiền sĩ thì thuần ý đoan hậu(2), lấy đạo đức nhân nghĩa làm mưu kế, phát ra một lời nói, hay làm một công việc, chỉ sợ chẳng hợp với nhân tình, chẳng thông với lý của sự vật. Kẻ bất tiếu thì gian hiểm, dối trá, nịnh bợ, cậy mình khoe hay, ham danh trục lợi, chẳng đoái tới hết thảy. Nếu chốn Thiền lâm được người hiền thời lấy đạo đức làm bản vị tu hành, lấy cương kỷ(4) làm mẫu mực, pháp tịch cũng do đó mà thành. Nếu không may gặp kẻ bất tiếu, thì chỉ làm cho rối quần loạn chúng, gây cho trong ngoài không yên, dầu là đại trí lễ pháp, cũng không thể đem ra thi thố được. Người trí kẻ ngu, người hiền kẻ bất tiếu, hơn kém là như thế, nên cần phải lựa chọn cẩn thận.
Thư gởi Huệ Lực Phương Hòa thượng(4).
CHÚ THÍCH:
(1) Nước với lửa không thể cùng chung một đồ vật: Trích câu của Hàn Phi Tử: "Phù thủy thán bất đồng khí nhi cửu, hàn thử bất kiêm thời nhi chí".
(2) Thuần ý đoan hậu: Lược ở chữ thuần túy, ý mỹ, đoan nghiêm, đôn hậu.
(3) Cương kỷ: Trật tự và quy luật của thiền gia hay quốc gia.
(4) Huệ Lực Phương: Pháp tự của Phù Sơn Viễn thiền sư.
24. CHỮ HÁN: Viễn Công viết: Trụ trì cư thượng, đương khiêm cung dĩ tiếp hạ. Chấp sự tại hạ, yếu tận tình dĩ phụng thượng. Thượng hạ ký hòa, tắc trụ trì chi đạo thông hỹ. Cư thượng giả kiêu cứ tự tôn, tại hạ giả đãi mạn tự sơ, thượng hạ chi tình bất thông, tắc trụ trì chi đạo tắc hỹ. Cổ đức trụ trì, nhàn hạ vô sự, dữ học giả thung dung nghị luận, mỹ sở bất chí. Do thị nhất ngôn bán cú, tải vu truyện ký, đãi kim xứng chi, kỳ cố hà tai? Nhất tắc dục sở thượng tình hạ thông, đạo vô ủng tế, nhị tắc dự tri học giả, tài tính năng phủ, kỳ ư tiến thoái chi gian, giai hợp kỳ nghi, tự nhiên thượng hạ ung túc, hà nhĩ qui kính. Tùng lâm chi hưng, do thử chí nhĩ.
Dữ Thanh Hoa Nghiêm Thư.
24. DỊCH NGHĨA: Viễn Công nói: Người trụ trì ở ngôi trên phải nên khiêm cung(1) tiếp kẻ dưới. Người chấp sự ở dưới cũng phải tận tình để phụng sự trên. Trên dưới đã hòa, thời cái đạo của trụ trì thông vậy. Người ở địa vị trên mà kiêu cứ tự tôn, kẻ chấp sự ở dưới lại lười biếng, khinh nhờn tự sơ, cái tình trên dưới chẳng ăn nhịp với nhau thì cái đạo của trụ trì tất bế tắc. Cổ nhân trụ trì, khi nhàn hạ vô sự, thường cùng với học đồ thung dung nghị luận, trong bất cứ một vấn đề gì. Bởi thế, một lời nói bàn, hay nửa câu giáo hóa, đều được ghi chép vào truyện ký, để ngày nay lấy đó mà cân nhắc, là bởi cớ gì? Một là muốn khiến tình trên dưới thông hiểu lẫn nhau để đạo khỏi bị che lấp, hai là dự biết được tài năng tính nết của mỗi học đồ nên hay không để thích hợp với chỗ tiến thoái của họ, được như thế thì trên dưới tự nhiên hòa kính(2) gần xa đều qui phục. Tùng lâm được hưng thịnh, cũng bởi lẽ đó vậy.
Thư gởi cho Thanh Hoa Nghiêm(3).
CHÚ THÍCH:
(1) Khiêm cung: Nhún mình xuống thấp mà kính cẩn, nói về đức tánh của người nhu hòa.
(2) Hòa kính: Dịch ở chữ Ung túc. Ung có nghĩa là hòa; Túc có nghĩa là kính.
(3) Thanh Hoa Nghiêm: Là Nghĩa Huyền thiền sư núi Ðầu Tử, pháp tự của Thái Dương Huyền thiền sư, con của Thanh xà Lý Thị, vì chỉ nghe kinh Hoa Nghiêm mà thông suốt được nghĩa lý, nên đời gọi là Thanh Hoa Nghiêm.
25. CHỮ HÁN: Viễn Công vị Ðạo Ngô Chân viết: Học vị chí ư đạo, huyễn diệu kiến văn, trì sính cơ giải, dĩ khẫu thiệt, biện lợi tương thắng giả, do như xí ốc ô đan hoạch, chỉ tăng kỳ xú nhĩ.
Tây Hồ Ký Văn.
25. DỊCH NGHĨA: Viễn Công bảo Ðạo Ngô Chân(1) rằng: Người học chưa thấu đáo được đạo, chỉ khoe khoang chỗ thấy nghe nông cạn, dong ruổi chỗ hiểu biết máy móc đem đầu lưỡi để biện tranh thắng, cũng chẳng khác gì như nhà xí lại sơn vẽ màu son(2), chỉ làm cho tăng thêm mùi xú uế vậy.
Tây Hồ Ký Văn.
CHÚ THÍCH:
(1) Ðạo Ngô Chân: Tức Ngộ Chân thiền sư ở núi Ðạo Ngô, pháp tự của Thanh Sương Viên thiền sư, phái Nam Nhạc đời thứ 10.
(2) Màu son: Dịch ở chữ Ðan hoạch.

Chiếu Thanh · 20/8/13

Tuấn Tú nói:

21. CHỮ HÁN: Viễn Công viết: Trụ trì chi yếu, mạc tiên thẩm thủ xả. Thủ xả chi cực định ư nội, an nguy chi manh định ư ngoại hỹ. Nhiên an phi nhất nhật chi an, nguy phi nhất nhật chi nguy. Giai tòng tích niệm, bát khả bất sát. Dĩ đạo đức trụ trì tích đạo đức. Dĩ lễ nghĩa trụ trì tích lễ nghĩa. Dĩ khắc bác trụ trì tích oán hận. Oán hận tích tắc trung ngoại ly bội. Lễ nghĩa tích tắc trung ngoại hòa duyệt. Ðạo đức tích tắc trung ngoại cảm phục, thị cố đạo đức lễ nghĩa hiệp, tắc trung ngoại lạc. Khắc bác oán hận cực, tắc trung ngoại ai. Phù ai lạc chi cảm, họa phúc tư ứng hỹ.
21. DỊCH NGHĨA: Viễn Công nói: Cái yếu vụ của trụ trì trước hết phải xét phần thủ xả(1). Chỗ cùng cực của thủ xả định ở bên trong thời cái mầm mống an nguy định ở bên ngoài. An chẳng phải cái an ở một ngày, nguy chẳng phải cái nguy ở một ngày, mà nó đều chứa góp dần dần, nên không thể không xét nét cẩn thận. Nếu lấy đạo đức trụ trì thì tích phần đạo đức, lấy lễ nghĩa trụ trì thì tích phần lễ nghĩa. Lấy oán bốc lột trụ trì thì tích phần oán hận. Tích oán hận thời trong ngoài lìa tan, tích lễ nghĩa thì trong ngoài hòa vui, tích đạo đức thời trong ngoài cảm phục. Vì thế, thấm nhuần đạo đức lễ nghĩa thời trong ngoài vui vẻ, bốc lột oán hận cùng cực thời trong ngoài đau thuơng. Ôi! Cái cảm của vui buồn, tất sẽ ứng với họa phúc vậy.
CHÚ THÍCH:
(1) Thủ xả: Viết tắt ở chữ thủ thiện xả ác.

Bài thu hoạch 21:
Chủ yếu là xét phần thủ xã, thủ thiện xã ác.
Đừng thấy thiện mà ham thích vui mừng, củng đừng thấy ác mà chê trách ghét bỏ.
Chỉ lấy lể nghĩa mà đối xử bên ngoài lời nói và hành động phải đúng mực kẻ trên người dưới, không có lời vô ích, cộc cằn, phỉ báng, thô tục, hành động củng vậy, lấy đạo đức vun bồi bên trong.
Bởi vì an nguy chẳng phải một ngày một bửa mà tích góp lâu dần.

Chiếu Thanh · 21/8/13

Tuấn Tú nói:

25. CHỮ HÁN: Viễn Công vị Ðạo Ngô Chân viết: Học vị chí ư đạo, huyễn diệu kiến văn, trì sính cơ giải, dĩ khẫu thiệt, biện lợi tương thắng giả, do như xí ốc ô đan hoạch, chỉ tăng kỳ xú nhĩ.
Tây Hồ Ký Văn.
25. DỊCH NGHĨA: Viễn Công bảo Ðạo Ngô Chân(1) rằng: Người học chưa thấu đáo được đạo, chỉ khoe khoang chỗ thấy nghe nông cạn, dong ruổi chỗ hiểu biết máy móc đem đầu lưỡi để biện tranh thắng, cũng chẳng khác gì như nhà xí lại sơn vẽ màu son(2), chỉ làm cho tăng thêm mùi xú uế vậy.
Tây Hồ Ký Văn.
CHÚ THÍCH:
(1) Ðạo Ngô Chân: Tức Ngộ Chân thiền sư ở núi Ðạo Ngô, pháp tự của Thanh Sương Viên thiền sư, phái Nam Nhạc đời thứ 10.
(2) Màu son: Dịch ở chữ Ðan hoạch.

Bài thu hoạch 25
Học Đạo phải nắm nơi tận cùng huyền diệu của Đạo, tánh không.
Tâm địa nhược Không, Huệ nhật tự chiếu.
Thời mạc pháp nay, thường vẩn có nhiều người đem cái "biết" Đạo ra bàn luận, có ý muốn trình bày "cái biết" của mình so đo với người, hoặc nghe "người" rồi so đo "cái thấy, biết" của mình, phân đúng sai, cao thấp. Thấy "có ta" là vô minh rồi, trình bày "kiến tri của ta" nửa thì khác nào nhà xí mà quét vôi + adao.
Chí Đạo vô nan.
Duy hiềm giản trạch.
Đản mạc tắng ái.
Đổng nhiên minh bạch.

Tuấn Tú · 22/8/13

26. CHỮ HÁN: Viễn Công vị Diễn Thủ Tọa viết: Tâm vi nhất thân chi chủ, vạn hạnh chi bản. Tâm bất diệu ngộ, vọng tình tự sinh, vọng tình ký sinh, kiến lý bất minh, kiến lý bất minh thị phi mậu loạn. Sở dĩ trị tâm tu cầu diệu ngộ. Ngộ tắc thần hòa, khí tĩnh, dung kính, sắc tráng, vọng tưởng tình lự giai dong vi chân tâm hỹ. Dĩ thử trị tâm, tâm tự linh diệu, nhiên hậu đạo vật chỉ mê, thục bất tòng hóa.
Phù Sơn Thực Lục.
26. DỊCH NGHĨA: Viễn Công bảo Diễn Thủ Tọa(1) rằng: Tâm là chủ một thân, làm gốc cho muôn hạnh. Tâm chẳng diệu ngộ thời vọng tình tự sinh, vọng tình đã sinh thời thấy lý không tỏ rõ, thấy lý chẳng tỏ rõ thì phải lầm lẫn rối loạn. Sở dĩ muốn trị tâm cần phải mong cầu diệu ngộ. Ngộ thời thân hòa, khí tĩnh, dung mạo đáng kính, sắc diện trang nghiêm, vọng tưởng tán loạn đều dong làm chân tâm. Trị tâm như thế thời tâm tự linh diệu, sau đó mới đem ra chỉ đạo cho kẻ mê lầm, thời ai lại chẳng theo chỗ giáo hóa.
Phù Sơn Thực Lục.
CHÚ THÍCH:
(1) Diễn Thủ Tọa: Tức Ngũ tổ Pháp Diễn thiền sư, pháp tự của Bạch Vân Thử Ðoan thiền sư, phái Nam Nhạc đời thứ 13.
27. CHỮ HÁN: Ngũ Tổ Diễn Hòa Thượng viết: Kim thời tùng lâm, học đạo chi sĩ, thanh danh bất dương, phỉ vi nhân chi sở tín giả. Cái vi phạm hạnh bất thanh bạch, vi nhân bất đế đáng. Chiếp hoặc cẩu cầu danh văn lợi dưỡng, nãi quảng huyễn kỳ hoa sức, toại bị thức giả sở cơ, cố tế kỳ yếu diệu, tuy hữu đạo đức như Phật Tổ, văn kiến nghi nhi bất tín hỹ. Nhữ bối tha nhật, nhược hữu bả mao cái đầu, đương dĩ thử nhi tự miễn.
Phật Giám dữ Phật Quả thư.
27. DỊCH NGHĨA: Ngũ Tổ Hòa thượng nói: Thời nay chốn tùng lâm, những kẻ học đạo, thanh danh không được lẫy lừng, nên không được chỗ tin cậy của mọi người. Vì lẽ phạm hạnh(1) không thanh bạch, con người không xứng đáng. Ví hoặc chỉ muốn mong cầu lợi dưỡng cùng tiếng khen, khoe khoang bề ngoài, liền bị người thức giả chê cười. Nên biết cái yếu diệu bị che lấp, dù rằng có đạo đức như Phật Tổ, cũng bị người đời ngờ vực mà chẳng tin theo. Lũ ngươi một ngày kia nếu có trụ trì(2) một tự viện nào, nên phải lấy đó làm gương mà tự gắng tiến.
Thư Phật Giám(3) trả lời Phật Quả.
CHÚ THÍCH:
(1) Phạm hạnh: Phạm có nghĩa là trong sạch vô dục; hạnh là hành nghiệp động tác, chỉ vào giới luật phải giữ gìn.
(2) Trụ trì: Dịch ở chữ "Bả mao cái đầu".
(3) Phật Giám:: Tuệ Cần Phật Giám thiền sư, pháp tự của Ngũ Tổ Pháp Diễn.
28. CHỮ HÁN: Diễn Tổ viết: Sư ông sơ trụ Dương Kỳ, lão ốc bại chuyên, cận tế phong vũ, thích lâm đông mộ, tuyết tán mãn sàng, cư bất hoàng xứ, nột tử đầu thành, nguyện sung tu tạo. Sư ông khước chi viết: "Ngã Phật hữu ngôn, thời đương giảm kiếp, cao ngạn thâm cốc, thiên lưu bất thường, an đắc viên mãn như ý, tự cầu xứng túc, nhữ đẳng xuất gia học đạo, tố hữu cước vị ổn, dĩ thị tứ ngũ thập tuế, cự hữu nhàn công phu sự phong ốc gia". Kính bất tòng, dực nhật thượng đường viết: "Dương Kỳ sạ trụ ốc bích sơ, mãn sàng tận tản tuyết chân châu, súc khước hạng ám ta hu, phiên ức cổ nhân thụ hạ cư".
Quảng Lục.
28. DỊCH NGHĨA: Sư ông(1) khi mới ở Dương Kỳ, nhà tranh cũ nát chỉ đủ che mưa gió. Chợt một buổi chiều, tuyết rơi đầy giuờng, ngủ nghỉ không yên chỗ. Có một nột tử thành kính phát nguyện tu bổ. Sư ông khước từ và nói: "Ðức Phật ta có dạy, đương lúc kiếp giảm này, ngàn cao hang sâu, biến đổi bất thường, tự mình sao thoả mãn được chỗ xứng ý. Lũ ngươi, người xuất gia học đạo, buông tay chân chưa ổn đã ngoài năm mươi tuổi rồi, đâu lại có thì giờ nhàn rỗi để sửa sang nhà cửa lộng lẫy vậy ư!". Cuối cùng Sư ông không ưng thuận, ngày hôm sau thăng tòa nói: "Dương Kỳ tạm trú nếp nhà xiêu, đầy giuờng tuyết phủ tựa chân châu, co gối rụt đầu nằm nhớ nghĩ, dưới cây người trước ngủ không lều".
Quảng Lục.
CHÚ THÍCH:
(1) Sư Ông: Chỉ vào Phương Hội thiền sư núi Dương Kỳ, pháp tự của Tư Minh Viên thiền sư, phái Nam Nhạc đời thứ 10.
29. CHỮ HÁN: Diễn Tổ viết: Nột tử thủ tâm thành phụng giới luật, nhật dạ tư chi, triêu tịch hành chi. Hành vô việt tư, tư vô việt hành. Hữu kỳ thủy nhi thành kỳ chung, do canh giả chi hữu bạn, kỳ quá tiển hỹ.
29. DỊCH NGHĨA: Diễn Tổ nói: Người nột tử(1) giữ tâm thành(2) phụng giới luật, ngày đem thường nhớ nghĩ, sớm tối thực hành theo. Thực hành không vượt nghĩ, nghĩ không vượt thực hành. Có ở trước tất thành ở sau. Như người cày ruộng có bờ thì lỗi đó ít vậy.
CHÚ THÍCH:
(1) Nột tử: Người xuất gia.
(2) Tâm thành: Lời ngạn ngữ nhà Chu: Tâm của quần chúng là bức thành kiên cố.
30. CHỮ HÁN: Diễn Tổ viết: Sở vi tùng lâm giả, đảo chú Thánh phàm, dưỡng dục tài khí chi địa, giáo hóa chi sở tòng xuất. Tuy quần cư loại tụ, xuất nhi tề chi, các hữu sư thừa. Kim chư phương bất vụ thủ tiên thánh pháp độ, hiếu ố thiên tình, đa dĩ kỷ thị cách vật, sử hậu bối đương hà thủ pháp.
Nhị sự Thản Nhiên Tập.
30. DỊCH NGHĨA: Diễn Tổ nói: Tùng lâm là nơi hun đúc Thánh Hiền, nơi dưỡng dục tài khí, nơi phát xuất sự giáo hóa. Tuy là chỗ quần cư loại tụ, nhưng việc thống lĩnh để tề chỉnh thì đều có sư thừa(1). Ðời nay các nơi không tuân thủ pháp độ của Tiên Thánh, phần nhiều thiên tình yêu ghét, lấy mình làm cách vật(2), còn biết lấy gì để kẻ nối nghiệp sau bắt chước.
Hai việc trên ở Thản Nhiên Tập.
CHÚ THÍCH:
(1) Sư thừa: Sư đệ truyền thừa, thầy truyền pháp cho đệ tử.
(2) Cách vật: Làm thay đổi sự vật, ý nói con người tài giỏi.

Chiếu Thanh · 23/8/13

Tuấn Tú nói:

26. CHỮ HÁN: Viễn Công vị Diễn Thủ Tọa viết: Tâm vi nhất thân chi chủ, vạn hạnh chi bản. Tâm bất diệu ngộ, vọng tình tự sinh, vọng tình ký sinh, kiến lý bất minh, kiến lý bất minh thị phi mậu loạn. Sở dĩ trị tâm tu cầu diệu ngộ. Ngộ tắc thần hòa, khí tĩnh, dung kính, sắc tráng, vọng tưởng tình lự giai dong vi chân tâm hỹ. Dĩ thử trị tâm, tâm tự linh diệu, nhiên hậu đạo vật chỉ mê, thục bất tòng hóa.
Phù Sơn Thực Lục.
26. DỊCH NGHĨA: Viễn Công bảo Diễn Thủ Tọa(1) rằng: Tâm là chủ một thân, làm gốc cho muôn hạnh. Tâm chẳng diệu ngộ thời vọng tình tự sinh, vọng tình đã sinh thời thấy lý không tỏ rõ, thấy lý chẳng tỏ rõ thì phải lầm lẫn rối loạn. Sở dĩ muốn trị tâm cấn phải mong cầu diệu ngộ. Ngộ thời thân hòa, khí tĩnh, dung mạo đáng kinh, sắc diện trang nghiêm, vọng tưởng tán loạn đều dong làm chân tâm. Trị tâm như thế thời tâm tự linh diệu, sau đó mới đem ra chỉ đạo cho kẻ mê lầm, thời ai lại chẳng theo chỗ giáo hóa.
Phù Sơn Thực Lục.
CHÚ THÍCH:
(1) Diễn Thủ Tọa: Tức Ngũ tổ Pháp Diễn thiền sư, pháp tự của Bạch Vân Thử Ðoan thiền sư, phái Nam Nhạc đời thứ 13.

Bài thu hoạch 26

"Tâm chẳng diệu ngộ thì vọng tình tự sinh", đây là câu nên học. Quán chiếu vào trong, hể có vọng tình tức chưa đạt ngộ. Sự "vọng" có muôn hình vạn trạng, thế nhân thì vọng "tài, sắc, danh, thực, thùy", người tu thì vọng Phật, vọng Pháp, vọng Tăng, vọng Niết Bàn Cực Lạc ... cả hai tuy khác mà đồng là vọng. Tu như vậy tâm chẳng đạt ngộ lại truyền "cái vọng tình" ra khắp nơi.
Liễu liễu kiến, vô nhất vật,
Diệc vô nhân, diệc vô Phật.
Ðại thiên sa giới hải trung âu,
Nhất thiết Thánh Hiền như điện phất.
Dịch nghĩa:
Suốt suốt thấy không một vật,
Cũng không người, cũng không Phật.
Thế giới ba ngàn bọt nước xao,
Mỗi mỗi Thánh Hiền như điện phất.
Trúc Thiên dịch

Chiếu Thanh · 24/8/13

Thiền Lâm Bảo Huấn nói:

28. CHỮ HÁN: Diễn Tổ viết: Sư ông sơ trụ Dương Kỳ, lão ốc bại chuyên, cận tế phong vũ, thích lâm đông mộ, tuyết tán mãn sàng, cư bất hoàng xứ, nột tử đầu thành, nguyện sung tu tạo. Sư ông khước chi viết: "Ngã Phật hữu ngôn, thời đương giảm kiếp, cao ngạn thâm cốc, thiên lưu bất thường, an đắc viên mãn như ý, tự cầu xứng túc, nhữ đẳng xuất gia học đạo, tố hữu cước vị ổn, dĩ thị tứ ngũ thập tuế, cự hữu nhàn công phu sự phong ốc gia". Kính bất tòng, dực nhật thượng đường viết: "Dương Kỳ sạ trụ ốc bích sơ, mãn sàng tận tản tuyết chân châu, súc khước hạng ám ta hu, phiên ức cổ nhân thụ hạ cư".
Quảng Lục.
28. DỊCH NGHĨA: Sư ông(1) khi mới ở Dương Kỳ, nhà tranh cũ nát chỉ đủ che mưa gió. Chợt một buổi chiều, tuyết rơi đầy giuờng, ngủ nghỉ không yên chỗ. Có một nột tử thành kính phát nguyện tu bổ. Sư ông khước từ và nói: "Ðức Phật ta có dạy, đương lúc kiếp giảm này, ngàn cao hang sâu, biến đổi bất thường, tự mình sao thoả mãn được chỗ xứng ý. Lũ ngươi, người xuất gia học đạo, buông tay chân chưa ổn đã ngoài năm mươi tuổi rồi, đâu lại có thì giờ nhàn rỗi để sửa sang nhà cửa lộng lẫy vậy ư!". Cuối cùng Sư ông không ưng thuận, ngày hôm sau thăng tòa nói: "Dương Kỳ tạm trú nếp nhà xiêu, đầy giuờng tuyết phủ tựa chân châu, co gối rụt đầu nằm nhớ nghĩ, dưới cây người trước ngủ không lều".
Quảng Lục.
CHÚ THÍCH:
(1) Sư Ông: Chỉ vào Phương Hội thiền sư núi Dương Kỳ, pháp tự của Tư Minh Viên thiền sư, phái Nam Nhạc đời thứ 10.

Bài thu hoạch 28:_______

Đừng vì thân, chỉ cần chú trọng vào tâm. Lịch đại Tổ Sư xưa tạm trú nếp nhà xiêu, đầy giường tuyết phủ mà còn để tâm nhớ nghỉ "người trước ngũ không lều". Đây là gương hậu thế.
Cùng thích-tử, khẩu xưng bần,
Thực thị thân bần đạo bất bần.
Bần tắc thân thường phi lũ hạt,
Ðạo tắc tâm tàng vô giá trân.
Dịch Nghĩa:
Cùng con Phật miệng xưng nghèo,
Rõ thực thân nghèo đạo chẳng nghèo.
Nghèo ấy thân thường manh áo chắp,
Ðạo ấy hằng sa châu báu đeo.
 Ngày nay, Tự viện chùa chiền toàn là bê tông cốt sắt, lầu cao cửa rộng, tượng to đèn chiếu sáng ngời nhưng bên "trong" hoang vắng ảm đạm, mới biết người thức chẳng chuộng bề ngoài.

Tuấn Tú · 25/8/13

31. CHỮ HÁN: Diễn Tổ viết: Lợi sinh truyền đạo, vụ tại đắc nhân, nhi tri nhân chi nan, Thánh triết sở bệnh. Thính kỳ ngôn nhi vị bảo kỳ hành, cầu kỳ hành nhi khủng nhi kỳ tài, tự phi tố dữ giao du, bị tường bản mạt, thám kỳ chí hành, quan kỳ khí năng, nhiên hậu thủ đạo, tàng dụng giả, khả đắc nhi tri. Cô danh sức mạo giả, bất dung kỳ ngụy, túng kỳ tiềm mật, diệc kiến uyên nguyên. Phù quan thám tường thính chi lý, cố phi nhất triêu nhất tịch chi sở năng, sở dĩ Nam Nhạc Nhượng, kiến Ðại Giám chi hậu do chấp sự thập ngũ thu. Mã Tổ kiến Nhượng chi thời, diệc tương tòng thập dư tải. Thị tri, Tiên Thánh thụ thụ chi tế, cố phi thiển bạc sở cảm trì truyền. Như nhất khí thủy truyền ư nhất khí, thủy kham khắc thiệu hồng qui. Như đương gia chủng thảo, thử kỳ quan thám tường thính chi lý minh nghiệm dã. Khởi dung sảo ngôn lệnh sắc, tiện tích siểm mị, nhi sung tuyển giả tai.
Viên Ngộ Thư.
31. DỊCH NGHĨA: Diễn Tỗ nói: Truyền đạo lợi sinh, cần ở chỗ lựa chọn được người, mà biết người lại là một việc rất khó, đến ngay như bậc Thánh triết cũng còn lấy đó làm lo. Nghe lời nói của người nhưng chưa bảo chứng được hành vi, tìm biết được hành vi lại sợ bỏ sót mất tài năng của họ. Nếu trước đây không phải là người mà mình đã từng giao du, tường tận được mọi nguồn, khám phá được chí hành của họ, hiểu rõ được khí năng của họ, rồi sau cùng còn biết được cả chỗ giữ đạo cùng chỗ ẩn tàng cái diệu dụng của họ. Còn những kẻ chỉ mua danh trang sức hình thức bề ngoài, thì phần ngụy tạo đó vẫn không thể dung thứ được, dù là chỗ kín đáo đến đâu cũng thấy được uyên nguyên. Ôi! Cái lý của xét rõ nghe tường, cố nhiên không phải công việc của một sớm một chiều hay làm nổi. Sở dĩ, Nam Nhạc Nhượng(1) sau khi thấy Ðại Giám(2), còn đích thân chấp tác thị giả mười lăm thu. Khi Mã Tổ(3) thấy Nam Nhạc Nhượng, cũng còn theo hầu hơn mười năm. Thế nên biết sự trao truyền thụ mệnh của Tiên thánh, quả thật không vội vã thiển cận ở chỗ truyền tri. Cũng như một chậu nước(4) truyền qua một chậu nước, mới hay nối tiếp được hồng qui(5). Coi như việc đương gia chủng thảo(6) lại cần phải suy nghiệm cái lý xét kỹ nghe tường này, có đâu lại dung cho kẻ sảo ngôn lệnh sắc, hẹp hòi phỉnh nịnh mà được sung tuyển vào chức đó vậy thay.
Thư gởi Viên Ngộ(7).
CHÚ THÍCH:
(1) Nam Nhạc Nhượng: Nam Nhạc Hoài Nhượng thiền sư, pháp tự của Ðại Giám thiền sư.
(2) Ðại Giám: Lục Tổ Tuệ Năng Ðại Giám thiền sư, pháp tự của Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn đại sư.
(3) Mã Tổ: Mã Tổ Ðạo Nhất thiền sư, pháp tự của Nam Nhạc Nhượng thiền sư.
(4) Một chậu nước: Trong kinh nói: "Ngài A Nan lãnh tụ Phật pháp, như đem nước ở một cái bình truyền sang một đồ khác, không còn một giọt nước thừa, đồ đựng nước tuy khác, nhưng nước vẫn y nguyên không thay đổi".
(5) Hồng qui: Tức đại pháp.
(6) Ðương gia chủng thảo: Lựa chọn người kế vị chốn tùng lâm.
(7) Viên Ngộ: Tức Khắc Cần Phật Quả thiền sư, pháp tữ của Ngũ Tổ Diễn thiền sư.
32. CHỮ HÁN: Diễn Tổ viết: Trụ trì đại bính tại huệ dữ đức, nhị giả kiêm hành, phế nhất bất khả. Huệ nhi võng đức, tắc nhân bất kính, đức nhi võng huệ, tắc nhân bất hoài. Cẩu tri huệ chi khả hoài, gia kỳ đức dĩ tương tế, tắc sở phu chi huệ thích túc dĩ an thượng hạ, dụ tứ lai, cẩu tri đức chi khả kính, gia kỳ huệ dĩ tương tư, tắc sở trì chi đức thích túc dĩ thiệu kỳ tiên giác, đạo ngu mê. Cố thiện trụ trì giả, dưỡng đức dĩ hành huệ, tuyên huệ dĩ trì đức. Ðức nhi năng dưỡng tắc bất khuất, huệ nhi năng hành tắc hữu ân. Do thị đức dữ huệ tương súc, huệ dữ đức hỗ hành, như thử tắc đức bất dụng tu, nhi kính đồng Phật Tổ, huệ bất lao phí, nhi hoài như phụ mẫu. Tư tắc hồ hải hữu chí ư đạo giả, thục bất lai qui. Trụ trì tương truyền đạo đức hưng giáo hóa, bất minh tư yếu, nhi mạc chi đắc dã.
Dữ Phật Nhãn Thư.
32. DỊCH NGHĨA: Diễn Tổ nói: Việc lớn của trụ trì ở "Huệ và Ðức", phải đầy đủ cả hai phương diện, không thể bỏ thiếu một. Có ơn huệ mà không có đạo đức thời người chẳng kính, có đức mà không có ơn thời người chẳng nhớ. Nếu biết làm ơn tất có sự mong nhớ, lại thêm có đức để cùng giúp lẫn nhau, thời cái ơn đã tỏa ra, tất đủ để an trên dưới, dụ dẫn bốn phương. Nếu thấy đức là đáng kính, lại thêm vào đó ơn để giúp lẫn nhau, thời cái đức sẵn có đủ để nối dõi bậc tiên giác, chỉ đạo kẻ ngu mê. Cho nên người khéo trụ trì phải nuôi đức để làm ơn huệ, tuyên ơn huệ để giữ đạo đức. Ðức mà hay nuôi thời chẳng khuất, ơn mà hay làm thời có ân. Bởi thế đức và ơn cùng súc tích, ơn và đức cùng thực hành với nhau, như thế thời đức chẳng cần phải tu, mà được sự kính mến ngang với Phật Tổ, ơn chẳng cần thực thi mà được nhớ như là cha mẹ. Vậy nên, những kẻ có chí với đạo khắp chốn hồ hải(1) ai là chẳng qui tụ. Người trụ trì truyền đạo đức, phục hưng giáo hóa, nếu chẳng rõ điều cốt yếu này, thời không thể thi thố trọn vẹn được.
Thư gởi Phật Nhãn(2).
CHÚ THÍCH:
(1) Hồ hải: Tức ngũ hồ tứ hải, ý nói khắp trong thiên hạ.
(2) Phật Nhãn: Thanh Viễn Phật Nhãn thiền sư, pháp tự của Ngũ Tổ Pháp Diễn thiền sư.
33. CHỮ HÁN: Diễn Tổ tự Hải Hội thiên Ðông Sơn, Thái Bình Phật Giám, Long Môn Phật Nhãn, nhị nhân nghệ sơn đầu tỉnh cận. Tổ tập kỳ cựu chủ sự, bị thang quả dạ thoại. Tổ vấn Phật Giám: "Thư Châu thục phủ?". Ðối viết: "Thục". Tổ viết: "Thái bình thục phủ?". Ðối viết: "Thục". Tổ viết: "Chư trang cộng thu đạo đa thiểu?". Phật Giám trừ lự gian. Tổ chính sắc lệ thanh viết: "Nhữ lạm vi nhất tự chi chủ, sự vô cư tế tất yếu cứu tâm, thường trụ tuế kế, nhất chúng sở hệ, nhữ do võng tri, kỳ tha tế vụ bất ngôn khả kiến, sơn môn chấp sự, tri nhân thức quả, nhược Sư ông phụ Từ Minh Sư Tổ hồ. Nhữ bất tư thường trụ vật trọng như sơn hồ?". Cái Diễn Tổ tầm thường cơ biện tuấn tiệp. Phật Giám ký chấp đệ tử lễ, ứng đối hàm noãn, nãi chí như thị. Cổ nhân vấn: "Sư nghiêm nhiên hậu sở học chi đạo tôn". Cố Ðông Sơn môn hạ tử tôn, đa hiền đức nhi siêu mại giả, thành nguyên viễn nhi lưu trường dã".
Cảnh Long Học dữ Cao Am thư.
33. DỊCH NGHĨA: Diễn Tổ từ Hải Hội dời về Ðông Sơn, Thái Bình Phật Giám và Long Môn Phật Nhãn, hai ngài cùng đến Ðông Sơn yết kiến. Tổ cho tập hợp các vị chủ sự kỳ cựu, và chỉnh bị đầy đủ trà nước cho cuộc dạ thoại. Tổ hỏi Phật Giám: "Ở Thư Châu được mùa không?". Trả lời: "Ðược mùa". Tổ hỏi: "Ở Thái Bình được mùa không?". Thưa rằng: "Ðược mùa". Tổ hỏi: "Các trang trại cùng nhau thu lúa được nhiều ít ra sao?". Phật Giám tính toán suy nghĩ. Tổ nghiêm sắc mặt lớn tiếng nói: "Ông lạm dụng làm chủ một ngôi chùa, thì công việc bất cứ lớn hay nhỏ đều phải để tâm cho cùng hết. Sự kết toán hàng năm trong chốn thường trụ là việc tối quan hệ đến đại chúng mà ông còn chẳng biết, nữa là những việc nhỏ nhặt khác thì biết sao đặng. Người chấp sự trong chốn sơn môn cần phải biết nhân biết quả, phải như việc Sư ông(1) giúp đỡ Từ Minh(2) Tổ sư vậy. Ông sao chẳng nghĩ đến của cải của thường trụ nặng như núi hay sao". Tuy Diễn Tổ nói ra chỉ là những cơ biện tầm thường nhưng ý nghĩa lại rất cao xa sắc bén mà Phật Giám đã giữ lễ của người đệ tử, nên sự ứng đối khoan thai mới đưa đến như thế này. Cổ nhân có nói: "Thầy nghiêm thì cái đạo của học vấn sau mới tôn". Nên con cháu môn đệ của Ðông Sơn, xuất hiện nhiều người hiền đức siêu việt, thật là nguồn đã xa mà dòng lại dài vậy.
Thư của Cảnh Long Học(3) gởi Cao Am(4).
CHÚ THÍCH:
(1) Sư ông: Chỉ vào Dương Kỳ Phương Hội thiền sư.
(2) Từ Minh: Hiệu là Tây Hà Sư Tử, pháp tự của Phần Dương Thiện Chiêu thiền sư.
(3) Cảnh Long Học:: Cảnh cũng gọi là Nam Trọng, người phủ Khai Phong.
(4) Cao Am:: Tức Cao Am Thiện Ngộ thiền sư, pháp tự của Phật Nhãn Viễn thiền sư.
34. CHỮ HÁN: Diễn Tổ kiến nột tử hữu tiết nghĩa nhi khả lập giả, thất trung tuấn cự bất giả từ sắc, sát kỳ thiên tà siểm nịnh, sở vi ổi tiết bất khả giáo giả, du gia ái trọng, nhân giai mạc trắc, ô hô, cái Tổ chi thủ xả tất hữu đạo hỹ.
Cảnh Long Học bạt pháp ngữ.
34. DỊCH NGHĨA: Diễn Tổ(1) thấy một nột tử ai là người có tiết nghĩa, có thể lập thân được, ở trong chốn trượng đường dù họ có nghiêm nghị khuôn phép Tổ cũng không hề ban lời khen thưởng hay sắc mặt yêu thương, mà Tổ chỉ xét đến những kẻ thiên tà xiểm nịnh, những chỗ làm hèn mạt không thể dạy bảo được của họ, lại tặng lời trìu mến trọng hậu hơn. Người đời đều không thể lường được việc này. Ôi! Ðó chính là chỗ thủ xả của Tổ đã sẵn có đường lối vậy.
Cảnh Long Học bạt pháp ngữ.
CHÚ THÍCH:
(1): Ðoạn này ý nói về nghĩa tiếp dẫn đồ chúng của các bậc Tông tượng nên ta không thể đem phàm kiến mà lường.
35. CHỮ HÁN: Diễn Tổ viết: Cổ nhân lạc văn kỷ quá, hỷ ư vi thiện, trường ư bao hoang, hậu ư ẩn ác, khiêm dĩ giao hữu, cần dĩ tế chúng, bất đắc dĩ táng nhị kỳ tâm, sở dĩ quang minh thạc đại, chiếu ánh kim tích hỹ.
Ðáp Linh Nguyên Thư.
35. DỊCH NGHĨA: Diễn Tổ(1) nói: Cổ nhân thích nghe cái lỗi lầm của mình, mừng chỗ mình đã làm được điều thiện, thường bao dung kẻ hãm hại mình, hậu đãi kẻ ẩn chứa điều ác với mình. Khiêm nhường để chơi với bạn, siêng năng để giúp đỡ chúng, chẳng lấy chỗ được mất mà sinh hai lòng, nên ánh sáng rực rỡ chiếu vở khắp cả xưa và nay vậy.
Thư đáp Linh Nguyên(2).
CHÚ THÍCH:
(1): Ðoạn này chỉ rõ nơi nội tâm, vị đạo của cổ nhân không bị ngoại cảnh làm thay đổi.
(2) Linh Nguyên: Hoàng Long Linh Nguyên Duy Thanh thiền sư, pháp tự của Hoàng Long Tâm thiền sư.

Tuấn Tú · 28/8/13

36. CHỮ HÁN: Diễn Tổ vị Phật Giám viết: Trụ trì chi yếu, lâm chúng quí tại phong doanh, xử kỷ vụ tòng giản ước, kỳ dư tế toái tất vật quan tâm. Dụng nhân thâm dĩ suy thành, trạch ngôn cố tu thủ trọng. Ngôn kiến trọng tắc chủ giả tự tôn, nhân suy thành tắc chúng tâm tự cảm. Tôn tắc bất nghiêm nhi chúng phục, cảm tắc bất lệnh nhi sự thành. Tự nhiên hiền ngu các thông kỳ hoài, tiểu đại giai phấn kỳ lực. Dữ phù trì dĩ thế lực, bách dĩ khu hát bất đắc dĩ nhi tòng chi giả, hà thí vạn bội tai.
Dữ Phật Giám thư kiến Thiềm Thị giả Nhật lục.
36. DỊCH NGHĨA: Diễn Tổ bảo Phật Giám rằng: Cái yếu của trụ trì, phần cư xử đối với chúng quí ở chỗ đầy đặn, đối với mình cần ở chỗ giản ước, các việc lặt vặt đều chớ nên quan tâm. Dùng người cần phải cẩn thận nơi thành thật, lời nói cần phải lựa chọn thận trọng. Lời nói thận trọng thời người chủ tự tôn, xét người thành thật thời tâm của mọi người tự cảm. Tôn thời chẳng phải nghiêm nghị mà chúng phục, cảm thời chẳng cần ra lệnh mà việc thành. Như thế thời tự nhiên kẻ hiền người ngu đều thông suốt trong lòng, kẻ lớn người nhỏ đều phấn khởi hết sức. Còn như việc đem thế lực để duy trì, lấy quát mắng để bức bách, làm cho họ phải tuân theo một cách bất đắc dĩ, nếu đem ví với trên thì xa cách nhau gấp muôn lần vậy.
Thư gởi cho Phật Giám thấy ở Nhật lục của Thiềm Thị giả.
37. CHỮ HÁN: Diễn Tổ vị Quách Công Phụ viết: Nhân chi tính tình cố vô thường thủ, tùy hoá nhật thiên, tự cổ Phật pháp, tuy long thế hữu số, nhi hưng suy chi lý, vị hữu bất do giáo hóa nhi thành. Tích Giang Tây Nam Nhạc, chư Tổ chi lợi vật dã, phiến dĩ thuần phong, tiết dĩ thanh tịnh, bi dĩ đạo đức, giáo dĩ lễ nghĩa, sử học giả thu thị thính, tắc tà tịch, tuyệt thị dục, vong lợi dưỡng. Sở dĩ nhật thiên thiện viễn quá, đạo thành đức bị nhi bất tự tri. Kim chi nhân bất như cổ chi nhân viễn hỹ. Tất dục tham cứu thử đạo, yếu tu xác chí vật dịch, dĩ ngộ vi kỳ. Nhiên hậu họa hoạn đắc táng phó chi tạo vật, bất khả cẩu miễn khởi khả dự ưu kỳ bất thành, nhi bất vi chi đa. Tài hữu ti hào cố lự manh vu hung trung, bất độc kim sinh bất liễu, dĩ chí thiên sinh vạn kiếp, vô hữu thành tựu chi thời.
Thản Nhiên Am Tập.
37. DỊCH NGHĨA: Diễn Tổ bảo Quách Công Phụ(1) rằng: Tính tình con người bất thường, biến đổi từng ngày Phật pháp tự cổ lai, tuy có lúc thịnh lúc suy, nhưng cái lý thịnh suy đó, cũng đều do sự giáo hóa gây nên. Xưa kia Giang Tây(2) và Nam Nhạc(3), việc hoằng hóa của các Tổ, thì đem thuần phong để quạt mát, đem thanh tịnh để tiết chế, đem đạo đức để trang bị, đem lễ nghĩa để dạy bảo, khiến cho người học thu thập được phần lợi ích ở chỗ thấy nghe mà lấp được tà ác, tuyệt được thị dục, quên được lợi dưỡng. Thế nên, hàng ngày họ gần điều hay xa điều lỗi, đạo được thành tựu, đức được đầy đủ mà không tự biết. Con người đời nay không kịp con người đời xưa thật quá xa vậy. Nếu muốn tham cứu đạo mầu này, nên phải bền chí chớ thay đổi, lấy chỗ liễu ngộ làm kỳ hạn, rồi sau những điều họa hoạn hay được mất mới đổ tại tạo vật(4). Nếu điều đó không thể tránh khỏi thì cũng chẳng nên can dự vào phần lo lắng cho đạo chẳng thành, mà lại chẳng làm vậy ư? Hễ có một mảy may mối lo sợ manh nha nơi nội tâm, thời chẳng những riêng đời này chẳng liễu ngộ, mà đến ngàn đời vạn kiếp sau cũng không có cái thời cơ thành tựu được.
Thản Nhiên Am Tập.
CHÚ THÍCH:
(1) Quách Công Phụ: Tên là Ðề hình Quách Tường Chinh, tên chữ là Công Phụ, hiệu là Tịnh Không cư sĩ, pháp tự của Bạch Vân Thủ Ðoan thiền sư.
(2) Giang Tây: Tức Giang Tây Ðạo Nhất thiền sư (Mã Tổ), pháp tự của Nam Nhạc Nhượng thiền sư.
(3) Nam Nhạc Nhượng thiền sư: Pháp tự của Lục Tổ Huệ Năng.
(4) Tạo vật: Trạng thái tự nhiên của trời đất.
38. CHỮ HÁN: Công Phụ tự Ðương Ðồ (Thái Bình châu dã) tuyệt giang, phỏng Bạch Vân Ðoan Hòa thượng vu Hải Hội, Bạch Vân vấn: "Công ngưu thuần hồ?". Công viết: "Thuần hỹ". Bạch Vân sất chi, công củng nhi lập. Bạch Vân viết: "Thuần hồ! Thuần hồ!". Nam Tuyền, Ðại Qui vô dị thử dã, nhưng tặng dĩ kệ viết: "Ngưu lai sơn trung, thủy túc thảo túc, ngưu xuất sơn khứ, đông xúc tây xúc". Hựu viết: "Thượng đại nhân, hóa tam thiên, khả tri lễ dã".
Hành Trạng.
38. DỊCH NGHĨA: Công Phụ từ Ðương Ðồ(1) qua sông, tới thăm Bạch Vân Ðoan Hòa thượng(2) ở Hải Hội. Bạch Vân hỏi: "Trâu của ông đã thuần chưa?". Ông đáp: "Thuần rồi". Bạch Vân liền quát mắng, ông khoanh tay đứng. Bạch Vân nói: "Thuần rồi, thuần rồi!". Việc này cũng giống như Nam Tuyền(3) và Ðại Qui(4) không khác. Rồi lại tặng bài kệ rằng: "Trâu lại trong núi, đủ nước đủ cỏ, trâu ra khỏi núi, húc đông húc tây". Lại nói: "Bậc thượng đại nhân(5) dạy ba trăm học trò, khá biết lễ vậy".
Hành Trạng.
CHÚ THÍCH:
(1) Ðương Ðồ: Xưa kia là huyện Ðan Dương thời Hán, đến đời Tống đổi là châu Thái Bình.
(2) Bạch Vân: Tức Bạch Vân Thủ Ðoan thiền sư, pháp tự của Dương Kỳ Phương Hội thiền sư, phái Nam Nhạc đời thứ 12.
(3) Nam Tuyền: Nam Tuyền Phổ Nguyện thiền sư, pháp tự của Ðạo Nhất thiền sư. Thuận Thế Ðệ Nhất Tọa hỏi Tuyền: "Thầy sau trăm năm sẽ đi về đâu?". Tuyền trả lời: "Con trâu dưới núi".
(4) Ðại Qui: Tức Qui Sơn Linh Hựu thiền sư, pháp tự của Bách Trượng thiền sư. Qui Sơn thượng đường bảo chúng: "Lão Tăng sau trăm năm sẽ hướng về phía chân núi làm con trâu nước" (ý nói tâm đã thuần thực).
(5) Bậc thượng đại nhân: Bậc Thánh nhân đời Thượng cổ (tức Khổng Tử), giáo hóa môn đồ, tổng số có ba ngàn.
39. CHỮ HÁN: Bạch Vân vị Công Phụ viết: "Tích Thúy Nham Chân Ðiểm Hung, đam vị thiền quán, dĩ khẩu thiệt biện lợi ha mạ chư phương, vị hữu khả kỳ ý giả, nhi đại pháp thực bất minh liễu. Nhất nhật Kim Loan Thiện thị giả, kiến nhi tiếu viết: "Sư huynh tham thiền tuy đa, nhi bất diệu ngộ, khả vị si thiền hỹ".
Bạch Vân Dạ Thoại.
39. DỊCH NGHĨA: Bạch Vân bảo Công Phụ rằng: Xưa kia Thúy Nham Chân Ðiểm Hung(1) say đắm mùi thiền quán, thích đem bàn bạc ngoài đầu lưỡi, chửi mắng mọi người ở các phương, chưa có người nào là vừa ý mình, mà đại pháp thật ra chưa được tinh tường. Vào một ngày Kim Loan Thiện thị giả(2) thấy vậy mỉm cười và nói: "Sư huynh tham thiền tuy nhiều, mà chẳng liễu ngộ, đúng là si thiền vậy".
Bạch Vân Dạ Thoại.
CHÚ THÍCH:
(1) Thúy Nham Chân: Tức Hồng Châu Thúy Nham Khả Chân thiền sư, cũng gọi là Chân Ðiểm Hung, pháp tự của Thạch Sương Viễn thiền sư.
(2) Kim Loan Thiện thị giả: Tức Tư Phúc Thiện thiền sư.
40. CHỮ HÁN: Bạch Vân viết: Ðạo chi long thế khởi thường da, tại nhân hoằng chi nhĩ. Cố viết: "Thao tắc tồn, xả tắc vong", nhiên phi đạo khứ nhân, nhi nhân khứ đạo dã. Cổ chi nhân xử sơn lâm, ẩn triều thị, bất khiên ư danh lợi, bất hoặc ư thanh sắc, toại năng thanh chấn nhất thời, mỹ lưu vạn thế, khởi cổ chi khả vi, kim chi bất khả vi dã. Do giáo chi vị chí, hành chi bất lực nhĩ. Hoặc vị: "Cổ nhân thuần phác cố khả giáo, kim ngân phù bạc cố bất khả giáo". Tư thực cổ hoặc chi ngôn, thành bất túc kê dã.
Ðáp Công Phụ thư.
40. DỊCH NGHĨA: Bạch Vân nói: Sự thịnh suy của đạo đâu phải là lẽ thường, mà đều tại chỗ người hoằng đạo vậy. Nêu có câu: "Gìn giữ thời còn, buông bỏ thời mất"(1). Nhưng không phải đạo bỏ người, mà chỉ vì người bỏ đạo vậy. Người đời xưa ở nơi núi rừng, ẩn dật chốn triều thị, chẳng màn chí danh lợi, chẳng hoặc bởi thanh sắc, tiếng trong sạch mới hay chấn động một thời, cái đẹp mới lưu lại muôn thuở, lẽ đâu người đời xưa làm được mà người đời nay lại không thể làm được như vậy ư! Ðó chỉ là do chỗ giáo hóa chưa chín mùi, chỗ làm đạo không hết sức vậy. Hoặc có kẻ bảo rằng: "Người thời xưa thì thuần phác nên hay giáo hóa, còn người đời nay thì phù bạc nên không thể dạy bảo". Nói như thế chính là lời cổ hoặc quần chúng thật không đủ tin vậy.
Thư trả lời Công Phụ.
CHÚ THÍCH:
(1): Câu này lấy ở trong thiên Cáo Tử trong sách Mạnh Tử. Khổng Tử viết: "Thao tắc tồn, xả tắc vong, xuất nhập vô thời, mạc tri kỳ hướng". Nghĩa là "Giữ gìn thời còn, buông bỏ thời mất, tiến thoái không phải thời, thì chẳng biết được phương hướng đó".

	Thế nào là Thiền ?. phamvandung57 25/6/13 Thắc Mắc & Thảo luận Thiền Tông
K	Các câu hỏi về thiền trừng hải 30/8/13 Thắc Mắc & Thảo luận Thiền Tông
	Ngộ Thiền Tuấn Tú 31/3/13 Thắc Mắc & Thảo luận Thiền Tông
T	Thắc mắc - Thiền Tông không cho mở miệng thì lấy cái gì dạy người nhỉ? khuclunglinh 2/1/18 Thắc Mắc & Thảo luận Thiền Tông
	Thơ Thiền. manhtkv 15/11/16 Thắc Mắc & Thảo luận Thiền Tông

Diễn đàn phật pháp online

"Thiền Lâm Bảo Huấn"

Users search this thread by keywords

Bài mới nhất

TOP 5 Tài Thí

Chia sẻ trang