Đạo sỉ và cọng cỏ

[Chiếu Thanh]

ĐẠO SĨ VÀ CỌNG CỎ

Đức Trí Quế Anh
​

TỰA

Ý tưởng, đôi khi như ánh chớp, chợt lóe lên và cần được nắm giữ ngay trước khi chúng loãng vào vùng bất tận.
Ý tưởng, như những giấc mơ, khi thức dậy, chỉ còn nhớ được một phần.
Nguyên tác Việt ngữ của Đạo Sĩ và Cọng Cỏ được viết xong trong ba tuần, và bản Anh ngữ được hoàn tất trong bốn tuần kế đó.
Đạo sĩ và Cọng Cỏ, đến với bạn, chỉ xin như ánh chớp hay như một giấc mơ.

MỞ

Trong khu rừng yên vắng, có một đạo sĩ sống và đạt đạo. Cảnh vật xung quanh ông là bạn bè của ông. Đôi khi ông ở trong hang núi và cũng có khi ông hòa mình vào không gian. Các loài muông thú và cây cỏ, đều không biết ông từ đâu mà tới. Ngay cả hang núi cũng không biết tại sao ông giấu cuộc sống mình trong đá. Và màu thiên thanh của trời cao thì không còn nhớ ông đã hiện hữu từ khi nào.
Lún phún dưới đất là cọng cỏ vui tính. Cuộc sống của nó ngập đầy niềm hoan hỉ cùng sự hào hứng. Nó nhìn thấy những điều mới lạ mỗi ngày và tự hỏi tại sao trên đời lại có nhiều tạo vật đến thế. Khung cảnh trước mắt nó thật đẹp, nhưng cũng thật phức tạp. Khung cảnh ấy như một kiệt tác đảo lộn mà cọng cỏ chưa thể tìm ra cách thưởng thức đúng điệu. Đầu óc của nó nhẹ như tầng khí mỏng, còn thân thể nó thì tươi mát như gió núi.


ĐỘNG VẬT VÀ THỰC VẬT

Sau một thời gian tu luyện, đạo sĩ rời hang núi để tìm kiếm thức ăn. Đạo sĩ có thói quen ăn chay, do đó ông thường ăn lá rừng và cây cỏ. Một hôm, ông cúi xuống định bức một nhánh cỏ để ăn thì bỗng nghe:
- Ấy, ông định làm gì thế, tính giết tôi à?
Đạo sĩ nhìn kỹ, thì ra là nhánh cỏ mà ông định ngắt, ông đáp:
- Ta đói, ta cần ăn, ta lại không ăn thịt, chỉ ăn cỏ và lá cây.
Cọng cỏ hỏi:
- Thế tôi đói, tôi ăn ông nhé, được không?
- Ngươi đói, ngươi ăn đất, tinh khí trong đất bồi bổ ngươi, sương là nguồn nước của ngươi,
- Ông nói đúng. Nhưng ông cũng được tinh khí đất trời bồi bổ ông vậy?
- Đúng. Điều khác giữa ta và ngươi là ngươi có thể quang hợp, dùng ánh sáng mặt trời để tự tạo ra thức ăn. Còn ta không quang hợp nên cần thức ăn lấy từ ngoài cơ thề, vả lại ta ăn chay, chỉ ăn thực vật.
- Tại sao? – Cọng cỏ thắc mắc.
- Ăn thực vật giúp ta hạn chế được dục tính, bớt được phiền não, tốt cho cơ thể ta.
Cọng cỏ kết luận:
- Như vậy ông là động vật ăn cỏ à?
Đạo sĩ cười lớn:
- Ngươi dí dỏm lắm, có thể ngươi đúng.
Cọng cỏ lại hỏi:
- Theo ông động vật có quyền ăn thực vật sao?
Đạo sĩ trầm ngâm rồi đáp:
- Đó là lẽ tự nhiên.
Cọng cỏ không phục:
- Như vậy là không phải rồi đó, ông không thấy bất công sao? Thực vật có đòi ăn động vật bao giờ đâu?
- Ngươi sai rồi. Một số loài thực vật cũng bẫy động vật để ăn đấy chứ. Các loài thực vật còn lại được nuôi bằng nước, không khí, ánh sáng, và đất. Động vật được nuôi bằng thực vật hay bằng chính động vật. Khi động vật chết trở về cát bụi lại nuôi dưỡng thưc vật. Vậy không phải là động vật và thực vật đều nương nhau mà sinh tồn sao?
Đạo sĩ nói xong, bỏ đi. Còn lại một mình, cọng cỏ bấu rễ xuống từng thớ thịt của đất ăn bữa điểm tâm và chiêm nghiệm sự liên hệ giữa thực vật và động vật.



DỤC TÁNH VÀ LÝ TRÍ.

Đạo sĩ lững thững trở về, cọng cỏ nhìn ông, hình như ông đã kiếm được thức ăn.
- Ông đã ăn loài gì? - Cọng cỏ hỏi nhỏ.
- Lá cây, đã nói ta chỉ ăn chay, đồng nghĩa là loài thực vật.
- Ông từng nói ăn chay hạn chế tính dục trong người ông. Thế ra ông dùng thực vật để kiềm hãm dục tính?
- Có gì là sai?
- Sai thì có lẽ không, nhưng dùng ngoại vật để nén nội tâm, vậy nội công ông chắc còn yếu?
- Ngươi khoan hãy vội kết luận như vậy. Vạn vật sanh ra đều cần ăn uống hay có sự nuôi dưỡng. Ta không phải là một ngoại lệ. Ăn cũng là tập luyện. Lý trí ta bảo ta ăn thực vật để giúp đỡ cơ thể ta lành mạnh. Từ suy nghĩ đến hành động ta đều nhất quán, không hỗn loạn. Tự lý trí ta đã đè nén ta trước khi ta ăn. Vậy sao bảo ta dùng ngoại vật để tự chủ dục tính?
- Thế dục tính có còn trong người ông không?
- Dục tính luôn ở trong ta, nhưng dục tính không hẳn là kẻ thù cần phải loại bỏ. Dục tính có thể trở thành bạn đồng hành khi lý trí và dục tính hiểu nhau.
- Ông nói lý tưởng và mơ hồ quá!
- Khi lý trí hiểu tánh tự nhiên của dục tính, lý trí sẽ hướng dục tính đến thiện tính. Vậy không phải là bạn đồng hành sao?
- Nếu là đồng hành, tại sao không phải là dục tính hướng dẫn lý trí? - Cọng cỏ thắc mắc.
- Nếu dục tính hướng dẫn lý trí, mọi sự sẽ bị đảo lộn. Có thể ta sẽ tìm giết những vật yếu đuối trong cơn đói. Có thể ngươi sẽ bành trướng khắp quả địa cầu vì ngươi muốn đi đây đi đó. Có thể đêm sẽ không tàn, lửa sẽ không tắt, sức nóng sẽ nung chảy địa cầu hay có thể băng tuyết không ngừng kết tinh. Lúc đó ta và ngươi sẽ không có cơ hội nói chuyện nữa. Lý trí đồng hành với dục tánh là cả hai cùng bổ túc cho nhau. Ta nói “hướng” ở đây là hướng về thiên tính, về sự dung hòa, chứ không phải “hướng” là thi thố quyền lực hay cai trị nhau.
Cọng cỏ im lặng. Có lẽ, cọng cỏ đang tìm hiểu về dục tính của mình. Đạo sĩ đã bỏ đi từ lúc nào.
(còn tiếp)

 

[hoiquangphanchieu]

Bài này hay lắm.

 

[Chiếu Thanh]

LỬA VÀ BÓNG ĐÊM

Hoàng hôn lên, đỏ rực một vùng trời đang chuyển đông. Tiếng chân đạo sĩ tuy nhẹ nhưng đủ thức tỉnh cọng cỏ. Trên vai đạo sĩ vác bó củi khô. Cọng cỏ reo lên:
- Ông về rồi, tôi có rất nhiều câu hỏi đặt ra cho ông đây!
Đạo sĩ tỏ vẻ bình thản, sắp củi trên một lô đất được che đậy bằng vài cục đá to, nhóm lửa. Bóng đêm dày đặc, chen chúc tránh khỏi hình dáng nhấp nháy chỗ đạo sĩ ngồi. Cọng cỏ, có vẻ như không chịu nổi nữa, hét lên:
- Ông chuẩn bị chưa, tôi hỏi đây!
Đạo sĩ quăng thêm củi vào đống lửa, giọng trầm trầm:
- Ngươi cứ tự nhiên, ta cứ tự nhiên.
- Ông đốt lửa làm gì? Ông tu luyện đã lâu, da thịt ông chắc phải chịu được khí lạnh mùa đông?
Đạo sĩ mỉm cười:
- Ta đốt lửa không phải để sưởi, mà muốn cùng lửa trò chuyện.
Cọng cỏ ngạc nhiên:
- Ông trò chuyện với tôi chưa đủ sao?
Đạo sĩ chậm rãi:
- Ngươi là sinh vật đứng một chỗ, lửa thì biến dạng, thay hình và tỏa ra sức nóng. Ta muốn đối thoại với sự biến hình trong bóng đêm.
- Lửa là do ông dựng nên, ông muốn đối đáp với cái ông dựng nên?
- Tại sao không? Cho dù là ta dựng nên lửa, lửa vẫn khác ta, có tính của lửa. Lửa vừa mang lại sự sống, vừa hủy hoại sự sống. Ta muốn nghiệm quyền lực của lửa.
Cọng cỏ tỏ vẻ chưa hiểu:
- Ông nghiệm được gì?
- Lửa ngăn cản bóng đêm nhưng không xóa được bóng đêm.
Cọng cỏ lắc lư:
- Tôi không hiểu.
- Lửa giống như cơn thịnh nộ, tự ái của chúng sanh được biểu hiện qua hành động tiêu diệt mọi thứ, nhưng kết cuộc những thứ bị tiêu diệt vẫn hồi sanh.
Cọng cỏ vẫn có một cái gì lẩn quẩn trong đầu.
- Xin ông nói cụ thể hơn.
- Cho dù lửa có dữ dằn cách mấy, tiêu hủy nhiều cách mấy, thì rồi vẫn có lúc phải tàn lụi, biến thành tro than, đất bụi. Mầm sống cũng sẽ nảy sinh từ đó.
Đến đây, cọng cỏ hiểu ra. Hình dáng bập bùng thỉnh thoảng kêu lên vài tiếng lách tách của lửa đã ru cọng cỏ vào khoảng cô tịch.



TÂM THỨC

Khoảng không đổi từ màu đen hắc sang hồng rồi dần dần vàng ánh ở phía chân núi. Lão mặt trời hôm nay dậy trễ. Tia mắt lão chạm vào cọng cỏ làm nó thức giấc. Việc đầu tiên cọng cỏ nghĩ là đốm lửa và đạo sĩ. Nó nhìn qua, thì ra đạo sĩ vẫn ngồi yên như vậy, duy chỉ có đốm lửa là tắt ngấm, để lại vài khóm tro xám. Cọng cỏ định mở miệng hỏi thì đạo sĩ mắt tuy nhắm nhưng đã hỏi trước:
- Ngươi dậy rồi à?
Cọng cỏ ngạc nhiên:
- Sao ông biết? Ông đang ngủ hay đang thức? Ông ngồi đó suốt đêm à?
- Ta ngồi đây suốt đêm, ta vừa thức vừa ngủ.
- Tại sao? – Cọng cỏ lại ngạc nhiên.
- Cơ thể ta trong trạng thái ngủ, nhưng tâm ta luôn tỉnh thức.
Cọng cỏ cười một cách lí lắc:
- Ông nói giỡn, phải không?
- Nếu trong khi ngủ mà đạt được sự tỉnh ở tâm thức thì con người mới tự chủ được cảm xúc của mình.
- Đống lửa tắt rồi, ông có định đốt lại không?
Đạo sĩ cười:
- Lửa cũng phải tắt chứ, cơn nóng giận, buồn bã hay vui sướng cũng phải nguôi, không có gì hiện hữu là kéo dài mãi được.
- Thế ông cũng tàn như đống tro kia, phải không?
- Ta không phải sanh ra để trường sanh bất tử. Ta chỉ sống cho đúng với cá tánh tự nhiên của ta.
- Cá tánh tự nhiên của ông thế nào?
- Đem hơi thở mình hòa vào thiên nhiên. Khi nào hơi thở cạn thì thân thể ta sẽ cạn.
- Thế tâm thức của ông có cạn không?
- Ta chưa biết, bởi vì thân thể ta chưa cạn.
- Ông tu luyện, sao không tiên đoán được sự trường tồn của tâm thức.
- Ta chỉ nói những gì ta cảm nhận. Ta không muốn khoác lác, nâng cao tâm thức ta. Tu luyện để đạt sự thanh thản trong tâm hồn, hướng con người hòa đồng với vũ trụ.
Cọng cỏ đu đưa thân hình như đồng tình. Nắng lên cao, phả hơi ấm khiến cọng cỏ lại bắt đầu thấy buồn ngủ. Từng lời nói của đạo sĩ như tiếng vang vọng đi vào từng sợi gân trên thân cỏ.

 

[Chiếu Thanh]

TRUYỀN ĐẠT TÂM THỨC

Sau một giấc ngủ với lời vọng của đạo sĩ, cọng cỏ thức tỉnh, đạo sĩ vẫn ngồi yên thở đều và nhẹ. Đạo sĩ hỏi cọng cỏ:
- Tâm ngươi thức chưa?
- Tôi thức rồi, dĩ nhiên tâm phải thức chứ.
- Chưa hẳn đâu, nghe ngươi nói vậy có thể tâm ngươi vẫn còn ngủ đấy.
- Sao ông nói vậy?
- Gọi là tâm thức, nghĩa là ở trạng thái đồng cảm với suy nghĩ, hơi thở và ngay cả dục tính, hành động của mình. Tâm thức thấy được hết những gì mình đã làm và sẽ làm.
- Ông nói giống như tâm thức có phép màu vậy đó.
- Tại sao không? Chính vạn vật đã là một sự kỳ diệu.
- Làm sao tâm thức được giữ mãi?
- Tâm thức được trường tồn là do chính vạn vật nuôi dưỡng và gầy sinh nó. Tâm thức ở ngay trong vạn vật. Khi vạn vật còn thì tâm thức còn.
- Làm sao có thể giữ mãi tâm thức của vạn vật?
- Do sự truyền đạt. Hãy nhìn chính ngươi. Nếu vũ trụ không truyền cho ngươi cách sống và sinh sôi, có lẽ sẽ không có ngươi.
Cọng cỏ suy nghĩ hồi lâu rồi hỏi:
- Tôi và các loài thực vật có rễ và hạt giống để sinh sôi. Các loài động vật có con cái để truyền đạt, thế núi đá kia có truyền đạt tâm thức không?
- Tất nhiên, ta ngồi trong hang đá, nghiệm ra nhiều lẽ sống, đó chẳng phải là do hang đá truyền cho ta sao? Những kẻ khác nhìn vách đá biết được nhiều điều, đó cũng là truyền đạt.
- Còn ông, ông sẽ truyền đạt bằng cách nào?
- Bằng cách san sẻ tư tưởng và tâm thức của ta cho kẻ khác.
- Ông có chọn môn đệ nào chưa?
- Tại sao phải chọn? Ta đang ở giữa vạn vật. Tâm thức của ta và của vạn vật hòa vào nhau. Ta và vạn vật đã từng truyền đạt tâm thức cho nhau. Không có thầy và trò trong việc truyền đạt tâm thức.
- Thế khi nào tôi mới có thể cùng ông truyền đạt tâm thức?
- Không phải ta và ngươi đang truyền đạt tâm thức hay sao?
Thế rồi sự yên lặng bao trùm đạo sĩ và cọng cỏ. “ Ta có nhận tâm thức của đạo sĩ không?” Cọng cỏ thầm nghĩ.



BÌNH ĐẲNG VÀ HOÀN HẢO

Âm thanh của móng vuốt, bàn chân, hơi thở của hai loài thú rượt đuổi nhau khiến cọng cỏ chú ý, nó nghiêng mình xuống sát đất để tránh khỏi bị giẫm lên. Một con báo đen đang rượt một con nai, nhưng chỉ trong vài khắc sau, con báo đã dứt điểm con nai bằng một cú phóng xa và chính xác.
Cọng cỏ rùng mình, gọi đạo sĩ:
- Này, ông có thấy gì không?
Đạo sĩ từ trong đá bước ra, thản nhiên:
- Đó là luật sinh tồn của vạn vật. Như ta từng nói, ta cũng ăn, ngươi cũng ăn, và chúng thì cũng phải ăn.
- Tôi hiểu, nhưng tôi cảm thấy trong sự sống không có sự công bằng.
- Thì ra ngươi tội nghiệp cho kẻ thù của ngươi.
- Kẻ thù của tôi?
- Không phải nai ăn cỏ sao?
- Tôi biết vậy, nhưng vẫn thấy trong thiên nhiên thiếu sự bình đẳng.
- Sự thiếu bình đẳng đã có trong vũ trụ từ xưa đến nay. Tạo hóa sản sinh ra con vật mạnh ăn con vật yếu.
- Như vậy ông may mắn hơn tôi rồi.
- Tại sao ngươi nói như vậy?
- Vì ông mạnh hơn tôi, và chắc chắn nhiều quyền lực hơn tôi.
- Đừng nên hạ thấp giá trị của ngươi. Ta và ngươi có những khả năng riêng biệt. Trong cơ thể ngươi và ta, mỗi bộ phận cũng có chức năng riêng biệt, không thứ gì hoàn toàn có quyền lực trên mọi thứ hiện hữu khác. Tất cả đều có chung một quyền được sống.
- Ông có vẻ mâu thuẫn quá! Ông nói đi, vũ trụ này hoàn hảo hay không hoàn hảo? Bình đẳnng hay không bình đẳng?
- Sự hoàn hảo có thể đồng nghĩa với sự không bình đẳng và sự bình đẳng có thể lại là sự không hoàn hảo. Vũ trụ có cái “hoàn hảo” của vũ trụ, con người có cái “hoàn hảo” của con người, cọng cỏ ngươi có cái “hoàn hảo” của riêng ngươi.
- Như vậy, chẳng lẽ tất cả những thứ hoàn hảo gộp chung lại thành ra sự không hoàn hảo?
- Có thể lắm – Đạo sĩ gật gù.
- Tại sao? – Cọng cỏ nhíu mày.
- Khi có quan niệm hoàn hảo, tâm thức bị cuốn theo một con đường duy nhất hướng thiện. Như vậy, nếu có nhiều con đường hướng thiện thì các loài và ngay chính đồng loại sẽ chỉ gặp nhau ở ngã rẽ.
- Ông càng nói tôi càng thấy bi quan.
- Ngươi không nên bi quan, và không cần bi quan. Các loài có thể chia rẽ sự “hoàn hảo” của riêng mình nhưng chớ coi trọng. Bởi vì ý nghĩa của cuộc sống là một sự “không hoàn hảo.”
- Tôi hơi rối. Ông có thể giải thích thêm?
- Nếu ta cho là ta hoàn thiện, thì ta sẽ coi thứ khác không giống ta là không hoàn thiện. Vì ta muốn sống trong một vũ trụ hoàn thiện, ta sẽ thay đổi những thứ khác để chúng trở thành hoàn thiện theo ý ta. Như vậy ta đã cố tình làm thay đổi sự sắp xếp của tạo hóa, trong khi cái hoàn thiện của ta chưa chắc là cái hoàn thiện tuyệt đối.
- Vậy theo ông thì phải làm sao?
- Hãy quý sự hoàn hảo của chính ngươi, của những vật xung quanh ngươi, và của vũ trụ. Phải hiểu rằng mọi vật được xếp ngang nhau. Những thứ không hoàn hảo trong con mắt ngươi chính là để giữ cho sự quân bình của vạn vật. Đó mới là sự hoàn hảo thực.
Làn gió nhẹ, ve vuốt thân hình xanh mướt của cọng cỏ, rắc lên đấy vài hạt bụi. Cọng cỏ nghĩ: “Ngọn gió kia, hạt bụi kia, chúng mi có hoàn hảo không?”

(còn tiếp)