KINH PHÁP CÚ - TÍCH TRUYỆN THAM KHẢO.

[Cục Đất]

PHẨM TỰ NGÃ - CHÍNH MÌNH

Phật đã dạy câu trên tại Kỳ Viên, liên quan đến Trưởng lão Attadattha.Sắp nhập Niết–bàn, Phật bảo đệ tử:

– Này các Tỳ–kheo, bốn tháng nữa Ta sẽ nhập Niết–bàn.

Bảy trăm Tỳ–kheo chưa chứng quả Dự lưu, quá đỗi xúc động, không hề rời xa Thế Tôn, và thì thầm với nhau không biết nên làm gì.

Nhưng Trưởng lão Attadattha thì tự nhủ Phật sắp nhập diệt mà mình chưa hết tham ái, vậy phải phấn đấu hết sức để chứng quả A–la–hán trong khi Phật còn tại thế.

Các Tỳ–kheo ngạc nhiên thấy Trưởng lão tách rời họ, gần như không nói chuyện với họ nữa.

Họ không hiểu tại sao nên thưa chuyện với Thế Tôn. Ngài hỏi lại Trưởng lão, biết được sở nguyện nên tán dương ông và dạy các Tỳ–kheo:

– Này các Tỳ–kheo! Người nào thành thật quý trọng Ta thì phải như Trưởng lão Attadattha mới được. Thực sự tôn quý Ta không phải là lễ kính Ta với hương hoa. Chỉ có người hành trì theo pháp từ bậc thấp đến bậc cao nhất mới đúng là tôn quý Ta. Do đó các ông nên theo gương Trưởng lão Attadattha.

Và Ngài đọc Pháp Cú:

(166) Chớ vì lợi ích cho người,

Mà quên lợi ích cho nơi chính mình,

Mục tiêu giải thoát tử sinh,

Quyết tâm đạt được cho mình chớ quên.

Các Pháp Cú liên quan:

(157) Ai mà biết tự thương mình

Phải nên bảo vệ nhiệt tình bản thân

Trong ba giai đoạn đường trần

Trẻ trung, lớn tuổi và luôn về già

Người hiền trí hãy tỉnh ra

Tìm đường giác ngộ, lìa xa mê lầm.

(158) Đầu tiên hãy tự đặt mình

Vào đường chân chính quang minh rạng ngời

Về sau mới giáo hóa người,

Kẻ hiền, kẻ trí luôn noi gương này

Nào ai chê trách nữa đây.

(159) Muốn khuyên, muốn dạy dỗ ai

Trước tiên hãy tự sửa nơi chính mình

Đích thân gương mẫu thực hành

Rồi sau mới dạy điều lành điều hay

Sửa mình quả thật khó thay!

(160) Tự mình là vị cứu tinh

Tự mình nương tựa vào mình tốt thay

Nào ai cứu được mình đây?

Tự mình điều phục hàng ngày cho chuyên

Thành ra điểm tựa khó tìm.

(165) Làm điều ác cũng bởi ta

Nhiễm ô cũng vậy tạo ra bởi mình

Và khi làm những điều lành

Hoặc là thanh tịnh cũng mình tạo ra,

Tịnh hay không tịnh do ta

Chính ta tự tạo, ai mà khác đâu!

Nguồn trích dẫn: Tích truyện Pháp Cú, Nguyên tác: “Buddhist Legends”, XII. Phẩm Tự Ngã

 

[Cục Đất]

HỌC GIẢ VÀ HÀNH GIẢ - P1
Tại Xá-vệ có hai người thuộc hạng khá giả vốn là bạn thân thiết không rời.

Một dịp nọ, họ đến tinh xá nghe Phật nói pháp, liền bỏ hết dục lạc thế gian dấn thân vào Phật đạo và trở thành Sa-môn. Sau năm năm an cư với các bậc thầy giáo thọ, họ đến gặp Đức Phật và thỉnh hỏi về bổn phận tu tập. Sau khi được nghe trình bày chi tiết về pháp thiền và pháp học, một người nói:

- Bạch Thế Tôn, vì con xuất gia khi đã lớn tuổi, con không thể làm tròn pháp học nhưng có thể làm tròn pháp thiền.
Vị này được Đức Ðạo sư hướng dẫn thiền định hướng đến quả vị A-la-hán và ông đã cố gắng phấn đấu, đạt quả vị này cùng với các thần thông.

Còn người kia nói:

- Con sẽ làm tròn pháp học.

Dần dà vị này thuộc hết Tam tạng kinh điển, Phật ngôn. Ði đến đâu ông cũng giảng pháp và đọc tụng. Ông du hành thuyết pháp cho năm trăm Sa-môn, và làm thầy giáo thọ của mười tám hội chúng.

Bấy giờ một nhóm Tỳ-kheo được Phật chỉ dạy thiền định đi đến trú xứ của vị sư già chuyên tu thiền định nói trên. Và nhờ tinh tấn tu tập theo lời chỉ bảo của vị ấy họ đã chứng quả A-la-hán.

Sau đó, họ đến xá chào Tôn giả Trưởng lão thầy họ và nói:

- Chúng con muốn gặp Đức Ðạo sư.

- Hãy đi, các huynh đệ. Cho tôi kính lời thăm hỏi Đức Thế Tôn, tám mươi vị Ðại Trưởng lão và sư đệ tôi, nói rằng: "Thưa Tôn giả, thầy chúng con xin kính chào".

Các Tỳ-kheo đi đến tinh xá, đỉnh lễ Đức Ðạo Sư và các Trưởng lão: "Thưa Tôn giả, thầy chúng con xin kính chào". Khi họ đến chào vị Tôn giả chuyên về pháp học, vị này nói:

- Thầy chư hiền giả là ai?

- Thưa Tôn giả, là huynh đệ của Ngài.

- Nhưng chư vị học được gì từ ông ấy? Có học được kinh nào trong Trường Bộ kinh và các kinh bộ khác? Có học được tạng nào trong ba tạng kinh không?

Và Tôn giả này tự nghĩ: "Ông ấy chẳng biết ngay cả bài kệ bốn câu. Vừa xuất gia liền mặc áo giẻ rách, vào rừng rồi tụ tập đông đảo đồ chúng. Khi ông ấy trở về đây mình phải hỏi vài câu mới được."

Chẳng bao lâu, vị sư già về thăm Đức Phật. Tôn giả gửi y bát nơi người huynh đệ, đi gặp Đức Ðạo sư và tám mươi đại Trưởng lão rồi trở lại trú xứ của vị huynh đệ. Tỳ-kheo trẻ tuổi này tiếp đón ân cần như thông lệ, mời ngồi tòa tương đương, và khi đã ngồi nhủ thầm: "Mình sẽ hỏi ông ấy một câu".

Ðức Ðạo sư biết trước "nếu Tỳ-kheo này quấy rầy con của Phật, ông ấy sẽ rơi vào địa ngục". Vì lòng từ, Đức Ðạo sư giả vờ đi kinh hành quanh xá, đến nơi hai huynh đệ đang ngồi và Phật ngồi vào ghế dành sẵn (bất cứ nơi nào, trước khi ngồi, các Tỳ-kheo đều dành sẵn một chỗ cho Đức Phật).
........
........
(Lược trích ấn phẩm: “Tích truyện Pháp cú”

Nguyên tác: "Buddhist Legends"

Eugène Watson Burlingame

Việt dịch: Thiền viện Viên Chiếu)

 

[Cục Đất]

HỌC GIẢ VÀ HÀNH GIẢ - P2.
Khi đã an tọa, Đức Phật hỏi Tôn giả tinh chuyên học tập một câu hỏi về Sơ thiền, vị này trả lời đúng. Ðức Phật hỏi tiếp về Nhị thiền, về Bát định, về sắc giới và vô sắc giới… thầy đều đáp đúng cả. Ðến lúc đức Phật hỏi về quả Dự lưu, thầy không đáp được. Ngài liền hỏi vị sư già đã chứng A-la-hán và vị này đáp đúng ngay.

- Tốt lắm! Tốt lắm! Ðức Ðạo sư tán thán một cách hoan hỷ.

Rồi Ngài hỏi về các quả vị tiếp theo, Tôn giả chuyên học không đáp được lấy một câu, trong khi vị sư già đã chứng A-la-hán trả lời thông suốt. Ðức Ðạo sư đều khen ngợi sau mỗi câu trả lời đúng. Nghe lời khen của Phật, tất cả chư thiên từ địa thần đến Phạm thiên, luôn cả long vương và kim xí điểu đều tán thán vang dội.

Nghe tiếng tán thán, những đệ tử của Tôn giả trẻ bất bình Đức Phật. Họ nói với nhau:

- Tại sao Đức Thế Tôn làm như vậy? Ngài khen ngợi sau mỗi câu trả lời của ông sư già chẳng biết gì! Còn đối với thầy chúng ta, thuộc lòng toàn bộ kinh điển và đang lãnh đạo năm trăm chúng, Ngài chẳng khen một lời.

Ðức Ðạo sư hỏi họ:

- Tỳ-kheo, các ông đang nói gì?

Khi họ trả lời, Đức Phật dạy:

- Trong đạo của Ta, thầy các ông như kẻ chăn bò mướn, còn con của Ta như ông

chủ được thọ hưởng năm sản phẩm của bò.

Rồi Phật nói bài kệ sau:

(19) Nếu người nói nhiều kinh,

Không hành trì, phóng dật.

Như kẻ chăn bò người,

Không phần Sa-môn hạnh.

(20) Dầu nói ít kinh điển,

Nhưng hành pháp, tùy pháp,

Từ bỏ tham, sân si,

Tỉnh giác, tâm giải thoát,

Không chấp thủ hai đời,

Dự phần Sa-môn hạnh

(Lược trích ấn phẩm: “Tích truyện Pháp cú”

Nguyên tác: "Buddhist Legends"

Eugène Watson Burlingame

Việt dịch: Thiền viện Viên Chiếu)