THỦ-LĂNG-NGHIÊM KINH TÔNG THÔNG _ Quyển VI

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Hương, hợp lại, mới biết
“Lìa ắt vốn không có
“Chỗ biết chẳng thường hằng
“Làm sao được Viên Thông ?
“Tánh Vị chẳng bổn nhiên
“Cần nếm mùi mới có
“Sở Giác chẳng hằng nhất
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Hương, Vị thì sự ly hợp chẳng thường hằng, thể chẳng cùng khắp. Bám níu Hương Vị cho là cửa vào, rốt chẳng tương tự gì với Thể viên dung, cho nên đều không chọn được.

Nhà sư hỏi Tổ Vân Cư Ứng : “Cơm của Phật Hương Tích người nào được ăn ?”
Tổ Ứng nói : “Phải biết người được ăn, vào miệng rồi cũng nên phải ói ra !”
Lại có nhà sư hỏi Tổ Thủ Sơn Niệm : “Như sao là đường chánh tu hành ?”
Tổ Sơn nói : “Nghèo mà chẳng ăn tạp”.
Nhà sư nói : “Buông tay về nhà vậy”.
Tổ Sơn nói : “Thơm thúi chẳng từng nghe”.
Tổ Phật Ấn thượng đường : “Ta có một cái rỡ ràng ấy, người người trong miệng nhai, nhai bể được rồi, cần mửa cả ra. Nhai chẳng bể được, chuyển thành thuốc độc”.
Rồi gọi : “Các vị thiền đức, cái vị ngon bổ ấy là sao, hãy nói ra xem”.
Im chập lâu, nói :

“Y Vương đâu chẳng không phương nghĩa
Ngàn dặm tô hương(21), tượng(22) chẳng quày”.

Tổ Phật Ấn cùng hai vị tôn túc trùng trùng chú nghĩa. Nếu nghe Hương này, biết Vị này tức hằng nhất cái Sở Giác.

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Xúc, do chỗ chạm, biết
“Không chỗ, chẳng rõ Xúc
“Hợp lìa, Tánh chẳng định
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Xúc tất phải có chỗ, nên chẳng phải là nghĩa Viên. Huống là có hợp mới có Xúc, lìa thì chẳng phải Xúc. Xúc vì lìa cái Biết, tánh nó chẳng định. Tự tánh chẳng định, sao được Viên Thông ?

Hòa Thượng Thủy Lạo ban đầu ra mắt Ngài Mã Tổ, hỏi rằng : “Như thế nào là rõ ràng ý chỉ Tây lai(23) ?”
Thầy Lạo liền lễ bái, Ngài bèn tống cho một đạp, thầy đại ngộ, đứng dậy vỗ tay ha hả cười lớn rằng : “Rất lạ lùng, rất lạ lùng ! Trăm ngàn Tam Muội, vô lượng diệu nghĩa chỉ hướng trên đầu một mảy lông liền rõ thấu căn nguồn !”

Về sau, dạy chúng rằng : “Từ lúc lãnh một đạp của Mã đại sư, mãi đến nay cười chẳng dứt !”
Tuy nhiên, chỗ xúc chạm ngày xưa dường vẫn còn, nào giống như chỗ thoát thẳng của Tổ Lâm Tế.

Tổ Lâm Tế nói : “Tôi ở với tiên sư Hoàng Bá hai mươi năm, ba lần hỏi đại ý Phật Pháp, ba lần bị Ngài thưởng gậy, như ngọn sào phủi sạch. Như nay lại nhớ được một gậy, có ai vì ta thi hành được ?”

Khi ấy có một vị tăng bước ra khỏi chúng, nói : “Tôi thi hành được”.

Tổ Tế cầm gậy trao cho.

Vị tăng định tiếp lấy, Tổ Tế liền đánh.
Kiếm rớt xa rồi, ông mới khắc nghe !

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Pháp gọi là Nội Trần
“Nương Trần ắt có Sở
“Năng Sở chẳng dung nhập
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Pháp Trần chẳng có tướng, tiềm ẩn trong Ý căn; đã sa vào Năng-Sở bèn có phương chỗ nhất định, nên chẳng dung nhập khắp. Tuy là pháp không toàn khắp mười phương, nhưng chẳng thể cùng khắp cái phi không, nên chẳng thể viên thông(24). Phi nghĩa là Năng chẳng dung nhập Sở, Sở chẳng dung nhập Năng, mà hai bên cùng tồn tại.

Tổ Lâm Tế nói : “Các pháp thế gian và xuất thế gian, đều không có tự tánh, cũng không có tánh sanh, chỉ có cái danh trống trơn, danh tự cũng không, ông chỉ nhận cái danh trống trơn kia cho là thật, lầm lớn vậy thay. Cho là có, đều là cảnh của Y, Biến(25), mới có Bồ Đề để y theo, Niết Bàn để y theo, Giải Thoát để y theo, Tam Thân để y theo, Trí Cảnh để y theo, Giác để y theo, Phật để y theo. Ông hướng về trong cõi nước Y, Biến ấy tìm vật gì ? Cho đến ba Thừa, mười hai phần giáo, đều là giấy cũ chùi đồ dơ.

“Phật là thân huyễn hoá, Tổ là lão thầy tu, ông lại cho là mẹ sanh mình ư ? Ông nếu cầu Phật, liền bị Phật-Ma hớp hồn; ông nếu cầu Tổ, liền bị Tổ trói chặt. Ông mà có cầu đều là khổ, chẳng bằng vô sự”.

Tin chăng ? Nương y cái Trần tất có Sở, chẳng thể được Viên Thông vậy. Trên là chọn sáu Trần để nhập, chẳng thích hợp với người Sơ Tâm.

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Cái Thấy tuy rỗng suốt
“Rõ trước chẳng rõ sau
“Bốn bề thiếu một nửa
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Cái Thấy của con mắt, rõ trước chẳng rõ sau. Cái Thấy của Tâm chẳng phải là mắt, gọi là thấy trong thấy. Vì sao cũng thiếu nửa phần ? Chỉ vì lọt vào Kiến Phần, bèn mất Viên Thường. Cho nên căn mắt không được chọn.

Tổ Nam Tuyền tham kiến Trung Quốc Sư.

Quốc sư hỏi : “Chốn nào lại ?”
Đáp rằng : “Giang Tây lại”.
Hỏi : “Lại đem được chơn Mã Tổ đến chăng ?”
Đáp rằng : “Chỉ cái ấy là phải”.
Quốc sư nói : “Cái phù trừ quỷ sau lưng !”
Tổ Tuyền liền im luôn.
Tổ Trường Khánh Lăng nói : “Thật giống như chẳng biết”.
Tổ Bửu Phước nói thêm rằng : “Xét chẳng đến cái yên ổn này của Hòa Thượng”.
Tổ Vân Cư Tích nói : “Hai vị tôn túc đây đều nâng đỡ cái sau lưng. Chỉ như Nam Tuyền im luôn là vì nâng đỡ cái trước mặt hay nâng đỡ cái sau lưng ?”
Tổ Huyền Sa chỉ vị tăng qua đời nói : “Trước mặt chạm mắt là Bồ Đề, thần quang muôn dặm : Tướng sau đảnh”.
Nhân có kệ rằng :

“Vạn dặm thần quang tướng đảnh sau
Khi mà không đảnh ngóng về đâu ?
Sự đã thành, ý đã thôi
Tin tức trong kia trọn khắp nơi
Người trí trong liêu bèn nắm lấy
Chẳng thoáng so đo bị mất rồi”.

Hai tắc này hỗ tương bày tỏ, chỗ thấy đồng nhau, chẳng quý sao ?

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Mũi thở ra vào thông
“Giữa, khí không chỗ giao
“Chia phân chẳng dung nhập
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Khoảng vũ trụ là một đại hô hấp vậy. Xuân, Hạ thở ra; Thu, Đông thở vào. Trăng sáng thở ra; trăng tối thở vào. Trước giờ Tý thở ra; sau giờ Ngọ thở vào. Con người do thở ra thở vào mà thông cùng trời đất, giống như con cá trong nước vậy. Điều hòa hơi thở ra vào đến chỗ hiện tiền không có khí giao nhau. Các đạo gia dưỡng sanh cho là hợp với tự nhiên, chẳng hiểu cái khí mịt mờ mênh mông đó, cho là Chân Tánh, xem cái tinh thuần ấy, cái vật thể ấy cho là Thức Thần. Cái chia phân tản mạn này đối với Tự Tánh có giao thiệp gì.

Có người hỏi Tổ Đại Châu rằng : “Thế gian có pháp vượt Tự Nhiên chăng ?”

Tổ Châu đáp : “Có”.
Hỏi : “Pháp nào vượt được ?”
Tổ Châu nói : “Kẻ rõ biết cái Tự Nhiên”.
Hỏi : “Cái Nguyên Khí là Đạo chăng ?”
Đáp : “Nguyên Khí tự là Nguyên Khí; Đạo tự là Đạo”.
Hỏi : “Nếu như thế, ắt phải có hai thứ vậy”.
Tổ Châu nói : “Biết thì chẳng có hai”.
Lại hỏi : “Thế nào là tà, thế nào là chánh ?”
Tổ Châu nói : “Tâm chạy theo vật là tà, vật theo tâm là chánh”.
Do đây mà xét, cái thuyết điều hòa hơi thở là tâm chạy theo vật. Chia phân quá chừng, huống là được Viên Thông !

 

[nguyenvanhoc2006]

Kinh :

“Lưỡi, không nhập (thì) không mối
“Nhờ Vị, sanh có biết
“Vị mất rồi chẳng có
“Làm sao được Viên Thông ?

Thông rằng :

Cái Nếm chẳng có Căn thì không biết Vị. Không có Căn mà biết Vị, thật là không căn cứ. Đã có Căn, bởi có Vị nhập vào mà sanh cái Biết. Vị mất thì Biết cũng mất. Căn ấy do Vị mà thành có thành không, sao được là Viên ?

Ngài Giáp Sơn ở Tổ Quy Sơn làm Điển Tòa.
Tổ Quy hỏi rằng : “Hôm nay ăn món gì ?”
Ngài Giáp nói : “Hai năm cùng một xuân”.
Tổ Quy nói : “Lo việc tốt lắm !”
Ngài Giáp nói : “Rồng ở ổ phụng”.
Tổ Đầu Tử tụng rằng :

“Gặp nhau cậy hỏi cháo chúng sanh
Chẳng sánh cơm thơm am Tịnh Danh
Khí đêm chuyển theo màu phụng đỏ
Rồng vàng sáng quấn nhánh trong trăng”.

Lại Tổ Thê Hiền Thực thượng đường, im lặng chặp lâu, nói : “Hân hạnh có một mâm cơm, chẳng thể trộn tiêu, gừng. Tuy nhiên như thế, thử ăn xem nào !”
Bèn xuống pháp tòa.
Hai tắc này cũng cùng một Xuân. Ăn được rồi, mới cho là khác lưỡi biết Mùi.

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Thân cùng chỗ chạm đồng
“Đều chẳng biết tròn suốt
“Hữu hạn, không thấu suốt
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Bày rõ cái Diệu Xúc, chỉ cái thân hiển ra cái Biết. Thuần Biết mà còn sót cái thân, cũng chẳng phải là cái Biết toàn vẹn. Phải biết là cái Biết tròn đầy thấu suốt muôn pháp, chẳng nhờ thân biết. Nay thân có chạm xúc, là có giới hạn bến bờ, chẳng được Viên Thông vậy.
Thái sử Huỳnh Sơn Cốc ra mắt thiền sư Tử Tâm Tân, theo chúng nhập thất.

Tổ Tân trợn mắt hỏi rằng: “Lão già Tân chết, quan học sĩ chết, thiêu thành hai đống tro, hướng chốn nào gặp nhau ?”

Ông Cốc không có lời đáp.

Tổ Tân bắt phải ra thất, nói rằng : “Chỗ hối đường dành cho người tham được, quan chưa ở trong đó”.

Sau ông làm Tả Quan ở Kiềm Nam, đạo lực càng mạnh. Trong chỗ không nghĩ niệm, liền rõ chỗ hỏi của Tổ Tử Tâm. Trả lời thơ rằng : “Năm xưa nhờ ơn khó nhọc nhắc nhở, mà vẫn say trong mộng, phảng phất ở trong bóng sáng. Ấy là nghi tình chẳng dứt, mạng căn chẳng đoạn, nên trông về bờ mà thối lui. Gần đây bị đổi đi làm tại Kiềm Nam, ngày nằm tỉnh giấc, bỗng nhiên nghĩ ra. Quả là bị Lão Hòa Thượng trong thiên hạ lừa dối ít nhiều vậy. Chỉ có đạo nhân Tử Tâm không chịu, mới là giúp nhau đệ nhất, vạn hạnh đệ nhất vậy”.

Cho nên rõ suốt như Ông Sơn Cốc thì cái Chính Mình còn bất khả đắc, còn nói gì chỗ gặp nhau ? Chẳng đoạn dứt mạng căn, không thể có lời này.

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Ý căn xen loạn tưởng
“(Tánh) Lặng Nhiên rốt chẳng thấy
“Tưởng niệm chẳng thể thoát
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Ý căn đã thuộc về hiểu biết. Hiểu biết ắt tư tưởng tạp loạn nổi lên, như biển nổi sóng đào, nơi Tánh Lặng Nhiên rốt chẳng thể thấy. Dù khiến cái hiểu biết trở về chỗ không hiểu biết, tư tưởng về chỗ không tư tưởng cũng thuộc về tưởng niệm, chưa dễ giải thoát, nên chẳng thể được Viên Thông.

Có nhà sư hỏi Thiều Quốc Sư : “Như sao là chẳng chứng một pháp ?”

Tổ đáp : “Mắc trong ngôn ngữ”.
Hỏi : “Như sao là chứng các pháp ?”
Đáp : “Say đắm làm chi ?”

Rồi bèn nói : “Chỉ như sơn tăng này, đối đáp kia như vậy, các vị Thượng Tọa hiểu ra làm sao ? Chẳng phải tướng chân thật là thế ư ? Chẳng phải ngay lúc này không có một pháp nào để chứng đấy ư ? Chẳng phải rõ biết chỗ đi đến của y đấy ư ? Chẳng phải là toàn thể hiển lộ đấy ư ? Chớ am hiểu lầm ! Kiến giải thế này, gọi là nương cỏ bám cây, cùng Phật Pháp cách xa trời đất ! Giả như vấn đáp biện luận như nước chảy sông trôi cũng chỉ thành được cái tri kiến điên đảo. Nếu chỉ quý lời đáp biện luận, có gì khó đâu? Chỉ e vô ích cho người, trở thành dối gạt. Như các Thượng Tọa, chỗ học, biện luận, vấn đáp trước kia, nói đạo lý cho lắm, vì sao mà tâm nghi chẳng dừng ? Nghe phương tiện của Thánh xưa một mực chẳng hội, chỉ vì nhiều hư ít thật. Chẳng bằng các Thượng Tọa ở dưới gót chân một phen nhìn ra, xem đó là đạo lý gì, có bao nhiêu pháp môn để cho các vị tự nghi tự giải. Mới biết việc học trước kia chỉ là căn nguyên sanh tử, kế sống trong Ấm Giới. Do đó, cổ nhân nói “Chẳng thoát kiến văn, như trăng chìm trong nước”. Vô sự, trân trọng”.

Kiến văn còn chẳng thể thoát, huống là tưởng niệm ư ? Trên đây là theo năm Căn mà nhập, chẳng hợp với người Sơ Tâm.

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Nhãn thức bởi Căn, Trần
“Gạn cùng, không có tướng
“Cả tự thể không định
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Cảnh thuộc Tướng Phần, Thức thuộc Kiến Phần. Cái Thấy của Nhãn Thức là Căn và Cảnh hợp, Thức sanh ở giữa, ba thứ hòa hợp mà thành. Gạn đến gốc rễ thì cái Thấy này vốn không tự thể, không có tướng gì nắm bắt được. Hòa hợp thì có, chẳng hòa hợp thì không nên nói là chẳng định. Vốn là vô định thể, sao có thể chứng Viên Thông ?

Sư Thần Hội, tuổi mới mười ba, từ Ngọc Tuyền đến tham hỏi Lục Tổ.

Tổ nói : “Bậc trí thức gian khổ ở xa đến, lại đem được gốc đến chăng ? Như có gốc thì hẳn biết chủ, thử nói ra xem”.

Thầy Hội nói : “Lấy vô trụ làm gốc, thấy tức là chủ”.
Tổ nói : “Sa Di này ! Sao hợp được lời nói ấy”.
Thầy Hội mới hỏi rằng : “Hòa Thượng ngồi thiền là thấy hay chẳng thấy ?”
Tổ lấy gậy đánh ba cái, nói : “Ta đánh ông là đau hay chẳng đau ?”
Đáp rằng : “Cũng đau cũng chẳng đau”.
Tổ nói : “Ta cũng thấy cũng chẳng thấy”.
Thầy Hội hỏi : “Sao là cũng thấy cũng chẳng thấy ?”

Tổ nói : “Chỗ thấy của ta là thường thấy lỗi lầm nơi tự tâm; chẳng thấy sự đúng sai tốt xấu của người, đó là cũng thấy cũng chẳng thấy. Ông nói cũng đau cũng chẳng đau là sao ? Ông nếu chẳng đau, thì đồng với gỗ đá, nếu đau thì đồng với phàm phu, liền nổi hờn giận. Trước, ông hỏi thấy hay chẳng thấy, đó là hai bên; đau hay chẳng đau, đó là sanh diệt. Tự Tánh ông còn chẳng thấy, sao dám giỡn người ?”
Thầy Thần Hội lễ bái tạ tội.

Tổ nói : “Ông bằng tâm mê chẳng thấy, thì hỏi thiện tri thức chỉ đường. Ông bằng tâm ngộ, tức tự thấy Tánh, đúng pháp tu hành. Ông tự mê chẳng thấy lại đi hỏi Ta thấy với chẳng thấy. Ta tự biết thấy, đâu đợi cái mê của ông. Ông bằng tự thấy, cũng chẳng đợi chuyện Ta mê. Sao không tự biết tự thấy, mà hỏi Ta thấy với chẳng thấy ?”

Thầy Thần Hội lại lạy hơn trăm lạy, xin tạ lỗi lầm, hầu hạ một bên.

Một hôm, Tổ nói với chúng rằng : “Ta có một vật, không đầu không đuôi, không danh không tự, không lưng, không mặt, các ngươi có biết chăng ?”

Thầy Thần Hội bước ra, nói : “Đó là cội nguồn của Chư Phật, Phật Tánh của Thần Hội”.

Tổ nói : “Đã nói là không danh không tự, ông liền gọi là cội nguồn, Phật Tánh. Ông đi mà có mái tranh che đầu, rốt chỉ thành một tông đồ tri giải”.

Nếu lúc ấy mà như Nhị Tổ : xá bái rồi y chỗ mà đứng, thì có lỗi gì ?

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Tâm nghe suốt mười phương
“Do nhân lớn nguyện lực
“Sơ Tâm khó thể đến
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Chẳng dùng Tai nghe, chẳng dùng Thức nghe nên nói là Tâm nghe, là đã chứng quả vị, cùng Đức Quan Thế Âm nghe suốt mười phương tròn sáng không khác. Chỗ này cũng là nói “Ta cũng theo trong ấy chứng, chẳng phải chỉ duy nhất Đức Phổ Hiền”. Tâm nghe rỗng suốt mười phương, việc ngoài hằng sa thế giới không gì chẳng biết. Do nơi Nhân Địa phát tâm, Hạnh Nguyện cực đại, khắp cõi hư không không đâu chẳng suốt đến. Có cái Nhân lớn này nên chứng đại Quả ấy. Cái ấy chẳng phải đại căn đại khí thì không thể tiếp nhận đảm đương, chẳng như xoay lại cái Nghe, huân tu tánh Nghe, lần hồi nhập vào. Điều này người Sơ Tâm chưa dễ khế hợp, khó được Viên Thông, với các chỗ nói khác có chút khác biệt.

Thiền sư Động Sơn Lẫm, ngày chỉ ngồi tịnh. Một bữa, kêu thị giả hãy xuống pháp đường, bảo kẻ kéo cây đừng làm hư thềm bực.

Thị giả ra xem, thấy chẳng có ai, trở lại thưa : “Vắng vẻ, không có bóng người nào”.
Tổ Lẫm lại khiến kiếm tìm. Thị giả đến thềm cúi xem, thì ra bầy kiến kéo cái cánh con chuồn chuồn, theo bực thềm đi lên.

Đây là cực tịnh nên phát ra cái linh tri vậy, nên nghe tiếng con kiến như tiếng sấm. Huống gì cái Tâm nghe của Đức Phổ Hiền, tột cùng rộng lớn hơn ở đây biết bao ?

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Quán chót mũi vốn quyền cơ
“Chỉ để nhiếp tâm trụ
“Trụ, tâm thành có trụ
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Nhiếp tâm thật là khó khăn vậy. Ban đầu thì tán loạn, chỉ sợ chẳng trụ được. Mà đã được lặng yên, lại thành có chỗ trụ. Trụ và chẳng trụ đều chẳng phải là cái bản thể của vô trụ, nên chẳng được Viên Thông.

Thầy Thạch Củng một ngày kia đang làm việc trong bếp.

Ngài Mã Tổ thấy, hỏi rằng : “Làm gì thế ?”

Thầy Củng đáp : “Chăn trâu”.

Ngài hỏi : “Chăn làm sao ?”

Thầy Củng nói : “Một khi vào đám cỏ, nắm mũi dắt trở lại”.

Ngài nói : “Ông thật đúng chăn trâu”.

Tổ Nam Tuyền dạy lời rằng : “Vương Lão Sư này chăn có một con trâu nước đực, định hướng khe Đông đi thì chẳng khỏi lúa mạ nhà vua; định hướng khe Tây đi cũng chẳng khỏi lúa mạ nhà vua. Sao bằng tùy phận đớp chơi chơi (ít ít), đời nào thấy được !”

Tổ Thiên Đồng nêu rằng : “Nam Tuyền chăn trâu khá là kỳ đặc ! Dầu cho chốn chốn canh giữ cũng chẳng xong. Vì sao như thế ? Vì kia tùy phận đớp chơi chơi !”

Tổ Vân Môn nói : “Hãy nói trong trâu đớp hay ngoài trâu đớp ? Ngay dù ông nói được chỗ ăn rành rẽ, tôi lại hỏi ông tìm trâu ở đâu ?”

Tổ Đại Quy gạn hỏi rằng : “Vân Môn chỉ biết tìm trâu, chẳng biết xỏ mũi !”

Đưa cây gậy lên, nói : “Ba đời Chư Phật cùng lỗ mũi của Lão Hòa Thượng trong thiên hạ bị cây gậy của sơn tăng nhất thời xuyên suốt ! Hãy nói lỗ mũi sơn tăng ở đâu ?”

Chặp lâu, nói : “Phao tội cho người, dùng toàn tội buộc !”

Nếu nơi tất cả quyền cơ này mà xuyên suốt, thì rõ ràng tìm ra lỗ mũi, quyết định được vô thượng Viên Thông !

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Thuyết pháp, phát tiếng, câu
“Trước khai ngộ mới thành
“Câu, chữ chẳng vô lậu
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Căn Lưỡi chỉ có thể phân biệt mùi vị, Thức Lưỡi mới sử dụng âm thanh, thuyết pháp thế gian và xuất thế gian để khai ngộ cho người. Nhưng việc khai ngộ chỉ dành cho người đã thành tựu trước, khi ấy cảm hóa như mưa, chẳng phải chỉ có lời nói cho ra thôi vậy. Huống gì thể chữ thể câu, chẳng lìa văn tự, chẳng phải là pháp vô lậu. Như ngón tay chỉ mặt trăng, ngón tay chẳng phải là mặt trăng, sao có thể được Viên Thông ?

Tổ Pháp Nhãn thượng đường; đại chúng đứng đã lâu, mới nói rằng : “Chỉ như vậy đó mà giải tán đi ! Liệu có đạo lý Phật Pháp hay không ? Thử nói xem ! Nếu không, lại đến trong ấy làm gì ?
Nếu có thì trong chợ búa, chốn đông người cũng có. Nào phải đến trong kia ! Các ông mỗi người từng đọc bộ Hoàn Nguyên Quán, Bá Môn Nghĩa Hải, Hoa Nghiêm Luận, Niết Bàn Kinh, lắm thứ văn sách, cuốn nào trong giáo điển có cái thời tiết ấy ? Nếu có, thử đưa ra xem. Nếu trong kinh ấy có cái lời nói ấy, thì đó là thời tiết gì, làm sao giao thiệp ? Bởi thế mà nói “Có chút xíu lời vướng nơi tâm tánh, thường làm cái trường duyên ra lo nghĩ”. Cái thật tế ở ngay trước mắt đổi thành cái cảnh của danh tướng. Lại làm sao đổi được đây ? Nếu đã đổi đi, lại làm sao chánh được đây ? Có am hiểu chăng ? Chỉ ghi nhớ lời sách, có chỗ nào dùng được !”

Đáng tin thay, câu chữ chẳng phải là cái Vô Lậu, chẳng có thể được Viên Thông.

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Giữ Giới chỉ buộc thân
“Không thân, không chỗ buộc
“Vốn chẳng khắp tất cả
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Pháp Thân vô lượng, chẳng mượn ở tu hành làm ra. Cái Ứng Thân có hạn, dễ dàng tạo nghiệp, phải mượn nhờ Giới Luật mà kềm buộc nó. Sự kềm buộc này chỉ thi hành cho Ứng Thân, nhưng không thể dùng thông cho lý Pháp Thân, nên chẳng phải khắp tất cả. Chẳng khắp tức chẳng thể được Viên Thông.

Thiền sư Hoàng Bách Huệ, tuổi nhỏ xuất gia, theo nghiệp Kinh Luận. Nhân thọ thêm Bồ Tát Giới mà than rằng : “Nhiếp giữ Luật Nghi Giới của bậc đại sĩ với gốc thọ Thanh Văn Giới của ta đều “Chỉ, Trì, Tác, Phạm”. Nhưng trong Thiên Tụ thêm bớt, cành gốc chung riêng, ý chế định lại nhiều, đều vi tế khó ngăn ngừa. Lại nữa, theo chỗ nhiếp điều thiện, chưa từng làm được ít phần. Huống làm được lợi ích cho chúng sanh ư ? Vả chăng cái thân mạng bọt huyễn thế gian, đâu khá lưu luyến !”

Do đấy dẹp khóa giảng, muốn đem thân nhảy vào nước nuôi loài tôm cá.

Nghĩ xong, sắp bỏ đi, bỗng có hai vị thiền giả lưu lại nói chuyện, bảo rằng : “Phương Nam cũng nhiều thiện tri thức, sao vướng đọng chi nơi một góc”.

Từ đó hồi lại ý định.
Bèn đến Tổ Sớ Sơn, bạch hỏi : “Sát na tiện đi” thì thế nào ?”
Tổ Sơn nói : “Che lấp hư không, ông làm sao đi?”
Đáp rằng : “Che lấp hư không, chẳng bằng không đi”.
Tổ Sơn bèn thôi.
Sau đó, xuống nhà giảng tham kiến Đệ Nhất Tòa.

Ngài Đệ Nhất Tòa nói : “Vừa rồi lời đáp rất kỳ đặc (lạ lùng)”.
Đáp rằng : “Đấy còn là nông nổi, dám mong lòng từ bi, khai thị cho kẻ ngu muội”.

Ngài Chủ Tòa nói : “Trong một sát na lại có nghĩ định ư ?”

Ngay lời nói xong, tức thời đốn ngộ.

Thiền sư Nguyên Am Từ, lúc nhỏ theo Tổ Thành Đô Chánh Pháp xuất gia. Thọ Giới Luật rồi, đi đây đó giảng Luật. Nghe giảng kinh Viên Giác, đến chỗ “Bốn Đại mỗi lìa rã, nay đây vọng thân đương ở chỗ nào ? Rốt ráo không thể, thật đồng huyễn hóa”.
Nhờ đó tỉnh ngộ, làm bài tụng rằng :

“Một hạt minh châu
Giá lý trong ta
Xoay được động được
Phóng quang động địa”.

Hai vị tôn túc đây, chẳng lìa ngoài huyễn thân mà chứng Pháp Thân, có “Chẳng Khắp” gì đâu ?

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Thần thông : nhân đời trước
“Quan (hệ) gì pháp phân biệt
“Duyên niệm chẳng lìa vật
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Thần thông Tiểu Thừa đều là tác ý. Duyên với vật thì có, lìa vật thì không, chẳng phải lìa vật mà có thể hiển hiện, cho nên duyên với hữu niệm vậy. Đấy là hệ thuộc cái thần lực thành tựu của đời trước, chứ chẳng liên quan với diệu pháp phân biệt mà được hiển hiện. Đã chấp trước vào thần thông, nên chẳng thế nói chỗ Viên Thông được.

Tổ Hoàng Bá ban đầu đi thăm núi Thiên Thai, gặp một nhà sư như đã từng quen, bèn cùng nhau đi. Đến khe suối nước đầy chảy mạnh, Tổ Bá chống gậy mà nghỉ. Nhà sư thúc Tổ Bá cùng qua.
Tổ Bá nói : “Mời huynh qua trước”.

Nhà sư liền để nón nổi trên mặt nước mà qua.

Tổ Bá nói : “Ta lại cùng với một anh nhãi kết đoàn, tiếc là chẳng đập cho một gậy chết phứt”.
Nhà sư ấy, còn ở giữa dòng nước, từ xa làm lễ, ca ngợi rằng : “Quả thật là Pháp Khí Đại Thừa, ta chẳng theo kịp”.

Đây là thần thông của Tiểu Thừa, bị Ngài Hoàng Bá quở trách.

Ngài Ma Cốc, Nam Tuyền... hai ba vị qua ra mắt Tổ Kính Sơn, giữa đường gặp một lão bà, mới hỏi: “Đường đi lối nào ?”

Đáp : “Cứ thẳng mà đi”.
Ngài Cốc nói : “Phía trước nước sâu, qua được chăng ?”
Đáp : “Chẳng ướt chân”.
Ngài Cốc lại hỏi : “Bờ trên lúa được gì mà tốt, bờ dưới lúa được gì mà xấu ?”
Đáp : “Đều bị cua cắn chân”.
Ngài Cốc nói : “Lúa thơm ngát”.
Đáp : “Mất hơi thở”.
Ngài Cốc lại hỏi : “Bà trụ nơi nào ?”
Đáp : “Chỉ tại Trong Ấy”.
Ba vị đến quán.
Lão bà nấu một bình trà, đem đến cái chén, bảo rằng : “Hòa Thượng có thần thông thì uống trà”.
Ba vị cùng ngó nhau.
Bà nói : “Hãy xem lão già vô dụng này tự bày thần thông đây vậy !”
Ngay đó nâng chén rót trà, rồi đi.

Các thần thông này, chẳng thể đồng với các thứ thần thông nhỏ hẹp, nên Ngài Ma Cốc, Nam Tuyền cũng chẳng thể dò nổi bờ bến.

Ở trên là theo Sáu Thức mà vào, người Sơ Tâm chẳng dễ ứng hợp.

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Nếu quán tánh Địa Đại
“Cứng đọng không thông suốt
“Hữu vi, chẳng Thánh tánh
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Đất là cứng đọng, vốn chẳng phải tánh thông suốt, nên trì giữ Địa Đại, là pháp hữu vi. Đã chẳng phải quả vô vi, nên chẳng thích hợp với Viên Thông. Bậc Tiên Đức nói “Như người rõ được Tâm, địa đại không tấc đất”. Thấy được như thế, còn chỗ nào ngại ?

Tổ Bửu Phước nhân có vị tăng đứng hầu, nói : “Ông được cái tâm thô đấy”.

Vị tăng nói : “Đâu là chỗ tâm thô của con ?”

Tổ Phước cầm lên một cục đất, đưa cho vị tăng, nói : “Quăng ra ngoài cửa đi !”

Vị tăng ném xong, vào lại, hỏi : “Đâu là chỗ tâm thô của con ?”
Tổ Phước nói : “Ta thấy có tiếng đá chạm nhau đó, nên nói ông là thô tâm”.
Nếu vị tăng này bừng tỉnh ngộ, liền thông suốt Thánh Tánh, tức được Viên Thông vậy.

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Nếu quán tánh Thủy Đại
“Móng tưởng, chẳng chân thật
“Như như, chẳng thể quán
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Quán Nước là trong mười Pháp Quán Tưởng. Chỗ thành tựu của móng tưởng, há đồng Chân Thật ư ? Cái lý chân thật, như như chẳng động, chẳng mượn đến tạo tác, nên chẳng phải là chỗ để quán tưởng đến được.

Nhà sư hỏi Tổ Tuyết Phong : “Suối xưa nguồn lạnh thì thế nào ?”
Tổ Phong đáp : “Trừng mắt chẳng thấy đáy”.
Hỏi : “Người uống thì sao ?”
Tổ Phong đáp : “Chẳng theo miệng vào”.
Nhà sư nói y lại với Tổ Triệu Châu.
Tổ Châu nói : “Chẳng thể theo trong lỗ mũi vào”.
Nhà sư lại hỏi : “Suối xưa nguồn lạnh thì thế nào ?”
Tổ Châu nói : “Khổ”.
Hỏi : “Người uống thì sao ?”
Tổ Châu nói : “Chết”.
Tổ Tuyết Phong nghe được, bèn nói : “Triệu Châu là Cổ Phật”; ở xa hướng vọng làm lễ.
Từ ấy chẳng có lời đối đáp.

Ngài Thiên Đồng nêu ra rằng : “Dựng lập Tông Thừa, cần tay tuyệt diệu ! Tuyết Phong biện luận thân tâm bậc thiện tri thức của một ngàn năm trăm người. Triệu Châu dùng thủ đoạn của lão già một trăm hai mươi tuổi, chẳng ngại kỳ quái. Như nay trong chúng, tùy theo lời định ý chỉ, chê bai bác bỏ loạn xạ, vùi lấp người xưa ! Nhưng gặp nhau han hỏi, hình như có tri âm, khắc cốt ghi lòng, ít gặp gương soi tỏ sáng !”

Chỗ thấy của nhà sư kia vướng trệ ở chỗ trong lặng không động lay. Triệu Châu là kìm dùi, thì Tuyết Phong là kim chỉ. Sao nói là chẳng đồng ư ?

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Nếu quán tánh Hỏa Đại
“Chán tướng, chẳng (phải) thật lìa
“Chẳng (phải) phương tiện Sơ Tâm
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Ngài A La Hán Hỏa Đầu nghe nói đến lửa dục mà sanh chán ghét lìa bỏ, đó là chán tướng hữu vi. Đã có ưa, chán, thì chẳng phải là Chân Giải Thoát. Vả lại, người Sơ Tâm nhập đạo, kiềm chế dục chẳng bằng cùng tột cái lý. Lý càng sáng thì Dục càng tiêu. Như muốn cùng lý, thử quán xem Lửa là vật gì ?

Tổ Triệu Châu nhân có nhà sư hầu bên, bèn chỉ lửa hỏi rằng : “Cái ấy là Lửa, ông không được gọi là Lửa, lão tăng nói rồi vậy”.

Nhà sư không đáp được.

Tổ Châu lại gắp lửa lên, hỏi : “Hội chăng ?”

Đáp : “Chẳng hội”.

Tổ Châu nói : “Ở Thơ Châu có Hòa Thượng Đầu Tử, ông sang làm lễ mà hỏi, chắc sẽ vì ông nói ra. Nhân duyên khế hợp nhau, chẳng cần trở lại, chẳng khế hợp nhau, thì hãy trở về”.

Nhà sư đến Tổ Đầu Tử.
Tổ Tử hỏi : “Vừa lìa chốn nào ?”
Đáp : “Triệu Châu”.
Tổ Tử hỏi : “Triệu Châu có lời nói gì ?”
Nhà sư nêu ra lời trước.
Tổ Tử nói : “Ông hội chăng ?”
Đáp : “Chẳng hội, xin thầy bày dạy”.
Tổ Tử bèn xuống thiền sàng, đi ba bước, ngồi lại, hỏi : “Hội chăng ?”
Đáp : “Chẳng hội”.
Tổ Tử nói : “Ông về nói y lại với Tổ Triệu Châu”.
Nhà sư trở lại nói y thế với Tổ Triệu Châu.
Tổ Châu nói : “Vậy hội chăng ?”
Đáp : “Chẳng hội”.
Tổ Châu nói : “Đầu Tử như vậy cũng chẳng qua loa lắm đâu”.
Ôi, hai vị lão túc, phương tiện đến như thế, còn chẳng chịu ngộ, luống là ai khác ?

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Nếu quán tánh Phong Đại
“Động, tĩnh là đối đãi
“Đối, chẳng (là) Vô Thượng Giác
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Tánh của các thứ động này, đến không từ đâu, đi không về đâu, nguyên chẳng có chỗ đối đãi. Quán sát sức Gió không chỗ nương, ngộ Bồ Đề Tâm tức là Vô Thượng Giác, nào đến đỗi có hai tướng động tĩnh gì đâu ? Chỉ vì người sơ cơ, ở trong cái động, biết cái Tánh chẳng động, phân ra động với bất động, hai tướng đã có, tức là có đối đãi. Đã là đối đãi, tức sanh diệt pháp, thì xa Bồ Đề Vô Thượng lắm vậy.

Tổ Thứ Mười Bảy, Ngài Tăng Ca Nan Đề, độ cho Đồng Tử Trì Giám, đặt tên lại là Già Da Xá Đa. Một hôm, nghe tiếng linh(26) gió thổi rung trên điện.
Tổ hỏi rằng : “Linh kêu ư, gió kêu ư ?”
Xá Đa nói : “Chẳng phải gió, linh kêu, tâm mình kêu vậy”.
Tổ nói : “Tâm là chi vậy ?”
Xá Đa nói : “Đều tịch tĩnh vậy”.
Tổ nói : “Hay thay, hay thay ! Kế tục đạo ta, không ông thì ai”.
Về sau, Lục Tổ nhân hai nhà sư bàn luận nghĩa gió với phướn.
Một người nói : “Gió động”.
Người kia nói : “Phướn động”.
Định luận chẳng dứt.
Tổ bước tới nói : “Chẳng phải gió động, chẳng phải phướn động, tâm các vị động”.
Cùng với lời Ngài Xá Đa, như từ một miệng.

Tổ Tuyết Phong nêu lên lời của Lục Tổ “Chẳng phải gió động, chẳng phải phướn động, tâm quý vị động”. Bèn nói : “Tổ Sư lớn bé, đầu rồng đuôi rắn, đáng cho hai mươi gậy !”

Khi ấy, Thượng Tọa Đại Nguyên Phu đứng hầu bất giác nghiến răng.

Tổ Phong nói : “Vừa rồi tôi nói thế cũng đáng ăn hai mươi gậy !”

Thiều Quốc Sư thượng đường : “Phương tiện cổ Thánh dường như hà sa. Tổ Sư nói “Chẳng phải gió động, chẳng phải phướn động, tâm quý vị động”. Đây mới là pháp môn tâm ấn vô thượng.

“Bọn chúng ta là khách môn hạ của Tổ Sư, liệu làm sao am hiểu ý Tổ Sư ? Chớ nói : Gió, phướn chẳng động, tâm ông vọng động ! Chớ nói : Chỗ động của gió phướn là ở đâu ? Hoặc nói : Nương vật rõ Tâm, chẳng cần nhận vật. Hoặc nói : Sắc tức là Không. Hoặc nói : Chẳng phải gió, phướn động; phải nên nhiệm mầu am hiểu. Am hiểu như thế thì cùng với ý Tổ Sư có gì giao thiệp ? Chẳng thể chịu cho kiểu am hiểu như thế.

“Các vị Thượng Tọa, nên biết rốt ráo. Như ở Trong Ấy tỏ ngộ rốt ráo, thì pháp môn nào chẳng rõ ? Trăm ngàn phương tiện của Chư Phật nhất thời hiểu suốt, còn có chút nghi tình nào. Bởi thế, cổ nhân nói “Một rõ ngàn thông, một mê muôn lầm”. Này các Thượng Tọa, đâu phải là ngày nay hiểu được một đoạn, ngày mai lại hiểu nữa. Chẳng phải là có một phần chuyện hướng thượng khó hiểu, có một phần phàm phu yếu kém chẳng hiểu được. Cái kiến giải như vậy thì có trải qua số kiếp nhiều như bụi cũng chỉ tự mệt thần khổ trí. Làm gì có chuyện ấy !”

Thiều Quốc Sư nói thế, sánh với Tổ Tuyết Phong ít nhiều, cũng nên cho ăn hai chục gậy !

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Nếu quán tánh Không Đại
“Không-trơ, chẳng phải Giác
“Không biết, khác Bồ Đề
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Nghiêng về cái không ắt trơ độn chẳng phải Giác. Cái Chơn Không thì tức Giác, tức Không. Người sơ cơ định luận cái Không thật dễ lầm đường, nên cần phải xét biện.

Tổ Huyền Sa thượng đường : “Người đời nay chẳng tỏ ngộ cái lý Trung Đạo, vọng tự kết dính với sự, kết dính với trần, chốn chốn nhiễm trước, mỗi mỗi buộc trói. Dầu có chỗ tỉnh ngộ, mà trần cảnh phân vân, danh tướng chẳng thiệt. Bèn định ngưng tâm thâu niệm, nhiếp sự về không, nhắm con mắt, chứa tinh thần, vừa có khởi niệm, lập tức phá trừ, mống tưởng vừa sanh, bèn liền đè tiệt. Như kiến giải này tức là rơi vào cái Không-trơ của ngoại đạo, người chết mà hồn chẳng tan, mờ mờ mịt mịt, vô giác vô tri, bịt tai mà trộm chuông, uổng tự khinh, dối.

“Trong Ấy rõ ràng thì chẳng như vậy, chẳng cà rà ngoài cửa, chẳng lẩn lút bên song. Lời lời hiện tiền, không có chỗ để thương lượng, chẳng quan hệ đến văn tự. Vốn tuyệt trần cảnh, vốn không vị thứ : tạm gọi là kẻ xuất gia, rốt ráo không tung tích. Nào là Chân Như, phàm Thánh, địa ngục, trời người, chỉ là phương thức chữa bệnh cho gã cuồng. Hư không còn chẳng cải biến, Đại Đạo há có thăng trầm ? Ngộ thì dọc ngang chẳng rời Bổn Tánh. Đến vào Trong Ấy, phàm Thánh cũng chẳng có chỗ lập. Nếu hướng trong câu khởi ý, ắt chìm đắm chết người. Nếu hướng ngoài rông cầu, lại sa vào Ma cõi. Như như hướng thượng, tuyệt dấu an bài. Vừa vặn lò lửa, chẳng chứa muỗi mòng.

“Cái Ấy xưa nay vốn bằng phẳng, nào dùng sự tỉa trừ. Động tĩnh, nhướng mày chính là Chân Giải Thoát Đạo. Chẳng gượng suy tính, dựng lập là trái Chân. Như đến vào Trong Ấy, mảy lông chẳng thọ, bày ý tức sai. Dầu cho ngàn Thánh ra đời, bày ra một chữ cũng chẳng được. Trân trọng”.

Như rõ được lời Huyền Sa tức thấu đạt ý chỉ Chân Không. Cái Vô Thượng Bồ Đề cũng gượng đặt tên đó thôi. Há chẳng Viên Thông hiện tiền ư ?

 

[nguyenvanhoc2006]

KINH :

“Nếu quán tánh Thức Đại
“Thức chẳng phải thường trụ
“Giữ tâm là hư vọng
“Làm sao được Viên Thông ?

THÔNG rằng :

Như Lai Tạng Diệu Chân Như Tánh tức là Đệ Bát Thức, vốn chẳng phải là hư vọng. Người chưa thấy Tánh chẳng thể chuyển Thức, chỉ bị Thức chuyển, bèn dùng sự quán tưởng soi xét, thì quán cũng là Thức, niệm niệm sanh diệt, chẳng phải thường trụ. Dầu cho có thể giữ tâm lắng trong chẳng động, ấy là do lực quán tưởng trì giữ, cũng thuộc về hư vọng. Há cái Diệu Trạm Tổng Trì, vốn tự vô tâm, chẳng đợi giữ cho còn mà tự không đâu chẳng còn đấy ư ?

Tổ Thứ Mười Sáu, Ngài La Hầu Đa La đến chỗ Ông Tăng Già Nan Đề, gặp ông nhập định. Tổ cùng chúng chờ xem, trải qua hai mươi mốt ngày mới từ định dậy.

Tổ hỏi rằng : “Thân ông định hay tâm ông định?”
Thầy Đề đáp : “Thân tâm đều định”.
Tổ nói : “Thân tâm đều định, sao có vào ra ?”
Thầy Đề đáp : “Tuy có ra vào, chẳng mất định tướng, như vàng trong giếng, thể vàng thường tịch”.
Tổ nói : “Như vàng trong giếng, như vàng khỏi giếng, vàng không động tĩnh, thì vật gì ra vào ?”
Thầy Đề nói : “Chỉ có lời nói vàng là động tĩnh, đâu có vật ra vào. Chỉ có lời nói vàng ra vào, mà vàng chẳng phải động tĩnh”.
Tổ nói : “Nếu vàng trong giếng, thì ra khỏi giếng là vàng nào ? Vàng nếu ra khỏi giếng, thì ở lại là vật gì ?”
Thầy Đề đáp : “Vàng như khỏi giếng, ở giếng chẳng phải vàng. Như vàng ở giếng, khỏi giếng chẳng phải vật”.
Tổ nói : “Nghĩa này chẳng phải”.
Thầy Đề nói : “Nghĩa kia chẳng rõ”.
Tổ nói : “Nghĩa này phải rớt”.
Thầy Đề nói : “Nghĩa kia chẳng thành”.
Tổ nói : “Nghĩa kia chẳng thành, nghĩa cái ta thành vậy”.
Thầy Đề nói : “Nghĩa cái Ta tuy thành, pháp chẳng phải cái Ta vậy”.
Tổ nói : “Nghĩa Ta đã thành, Ta không Ta vậy.
Thầy Đề nói : “Ta không ta thì lại thành nghĩa gì ?”
Tổ nói : “Ta mà không ta, nên thành nghĩa của ông”.
Thầy Đề nói : “Thầy nhân giả là ai, mà đắc vô ngã ấy ?”
Tổ nói : “Thầy ta là Già Na Đề Bà, chứng Vô Ngã ấy”.
Thầy Đề dùng kệ ca ngợi rằng :

“Kính lễ Đề Bà sư
Nhân giả ra từ đó
Nhân giả vô ngã vậy
Tôi muốn người làm thầy”.

Tổ dùng kệ đáp rằng :

“Bởi vì ta vốn là vô ngã
Ông cần thấy cái Ngã của ta
Ông nếu muốn coi ta là Thầy
Biết ta chẳng phải Ngã của ta”.

Thầy Nan Đề tâm ý rỗng nhiên, bèn cầu độ thoát.
Tổ nói : “Tâm ông vốn tự tại, chẳng ràng buộc Ngã-Sở”.
Rồi phó bài kệ Chánh Pháp Nhãn rằng :

“Trong Pháp, thật không chứng
Chẳng giữ cũng chẳng lìa
Pháp chẳng tướng Hữu Vô
Trong ngoài chỗ nào khởi”.

Thế nên, biết chuyển Thức thành Trí thì trong khoảng mảy tơ. Còn không thấy cái Chân Thật, rốt cũng là hư vọng.