Ba cái chuyện 'huyễn' và 'thật', 'có' và 'không' xưa nay nói hoài vẫn vậy
Bạn Vo Minh biết thế nào là Huyễn và Thật hay không? Chắc chắn là biết, ai cũng vậy, nhưng để định nghĩa thì nhiều khi không biết nói ra sao, dù hiểu ý. Vậy để tôi định nghĩa nhé:
- THẬT: là cái gì đó tồn tại mà không dựa vào cái gì khác.
- HUYỄN: là cái gì đó tồn tại dựa vào cái khác.
Ví dụ: giấc mơ là huyễn còn cuộc đời là thật, vì giấc mơ do ý thức tạo ra còn cuộc đời tự nó hiện hữu.
Thế nhưng đối với Ấn giáo thì cả vũ trụ này cũng chỉ là huyễn ảo, vì nó là giấc mơ của Đại ngã. Do đó đối với Ấn giáo thì chỉ có Đại ngã là cái có thật, còn mọi thứ đều là huyễn ảo cả.
Vậy còn Phật giáo thì sao? Đối với Phật giáo thì lại khác, vì bác bỏ sự tồn tại của Đại ngã nên Đức Phật xem vũ trụ này giống như huyễn ảo chứ không phải nó là huyễn ảo. Tại sao lại như vậy? Hãy xem lại nguyên lý Duyên khởi: 'cái này có do cái kia có...' Chúng ta hãy xem xét mọi sự vật trên đời đều như vậy nên mới nói là 'huyễn ảo'.
Vậy thì cái gì là CÓ THẬT theo quan điểm của Phật giáo? Đó là cái nằm ngay trong những sự vật hiện tượng có cấu trúc nội tại. Ví dụ chiếc xe, trước khi tạo tác và lắp ráp lại để sinh thành một chiếc xe thì những thành phần hợp thành chiếc xe đã có sẵn, và sau khi chiếc xe không còn nữa thì chúng vẫn tồn tại, chẳng qua là do chúng không hợp thành hình dáng chiếc xe như trước.
Nhìn từ chiếc xe thì thấy nó vừa ảo vừa thật. Nhưng những thứ có thật hợp thành chiếc xe thì không được xem là chiếc xe, nên Phật giáo nói chiếc xe là giả ảo, giả danh, do duyên hợp. Hơn nữa, những thứ được xem là 'có thật' của chiếc xe nếu phân tích kỹ cũng lại huyễn ảo nốt, vì chúng cũng do duyên hợp, nhưng chỉ nhìn từ góc độ của chiếc xe để có được ý niệm 'có thật'.
Tóm lại: có 2 loại sự vật hiện tượng. Những thứ không có cấu trúc nội tại như giấc mơ, hình ảnh trên màn bạc, bóng hình của sự vật, cầu vồng...thì ai cũng công nhận chúng là huyễn ảo. Những thứ có cấu trúc nội tại như chiếc xe, con người, con vật, nhà cửa, cây cối, đất đá...thì mọi người đều xem chúng là có thật. Do đó phải hiểu cho đúng như thế nào là CÓ và KHÔNG để không còn chấp có và chấp không.
