Xin mượn lời Phật để nói về Cái Thật và phương tiện:
Nầy Diệu-Nguyệt cư sĩ, nay ta dùng cặp mắt toàn giác để quan sát Tâm hiện tiền của chúng sanh, thì thấy rõ bản chất của cái Tâm ấy gọi là Tâm-thể, Tâm thể ấy vốn không có hình dáng, tướng mạo, không có sắc chất, không dài, không ngắn, không quá khứ, không hiện tại, không vị lai, không dữ, không lành, không sanh, không diệt, cũng chẳng phi sanh diệt. Tâm-thể ấy luôn luôn xa rời tất cả luận giải của thế gian. Do vì Tâm-thể nhơ bẩn mà chúng sanh mãi luân chuyển trong ba cõi, sáu đường, đời đời chịu khổ. Do vì Tâm-thể ấy trở nên thanh tịnh, mà chúng sanh được thành tựu giới, định, huệ, giải thoát, giải thoát tri kiến, đắc quả A-la-hán ... nhẫn đến địa vị Phật Đà.
Bởi duyên với các pháp ác, mà Tâm-thể ấy tạo ra cảnh giới địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, trời, người, A-tu-la nhẫn đến chìm trôi triền miên bất tận nơi những cõi khổ khắp mười phương. Bởi duyên với các pháp lành mà Tâm-thể ấy tạo ra cảnh giới Sơ thiền, Nhị thiền, Tam thiền, Tứ thiền v.v...
Lời bàn của VNBN:
Tức là mỗi chúng sanh đều có cái THẬT chính là cái tâm thể mà Phật dạy ở trên, cũng là viên ngọc quý trong chéo áo của chàng cùng tử của Kinh Lăng Nghiêm, cũng là Tánh Viên Giác trong Kinh Viên Giác,.... là Tự Tánh Tình, là Bản Lai Diện Mục Mình.
Tất cả pháp thế gian và xuất thế gian đều do tâm thể ấy duyên với ngoại pháp mà xuất sanh ra như ba cảnh ác, 3 cảnh lành, thánh quả Thanh văn, thánh quả Duyên giác, Bồ Tát, Phật đều do tâm thể ấy xuất sanh ra. Như vậy, thiên đường (cõi trời), địa ngục, cõi Phật, Niết Bàn,.... đều là những cái xuất sanh ra từ tâm thể bất hoại đó.
Tại sao hiện thân nơi địa ngục? Phải hỏi tâm thể ấy duyên với pháp gì?
Tại sao làm thân súc sanh?..........
Tại sao làm thân ngạ quỹ?.......
Tại sao làm người?
Tại sao làm a tu la?
Tại sao lên trời?
Tại sao chứng Tứ thánh quả?
Tại sao chứng quả Duyên Giác?
Do gì làm thân Bồ Tát?
Do gì mà thành Phật? Đều phải hỏi tâm thể ấy duyên với pháp tương ứng là gì?
6 nẻo luân hồi là cảnh luân hồi sanh tử khổ đau, là tạm có đó.
Tứ thánh quả, Duyên Giác, Bồ Tát (thánh+phàm) là cảnh Tịnh Độ, là hóa thành tiếp độ.
Phật thì sống trọn vẹn với tâm thể, đúng với tánh thật vốn có, siêu xuất tất cả cảnh giới.
