Thập chủng trí

[sanghata1]

Thập chủng trí hay thập chủng trí minh, thập chủng minh là mười loại trí tuệ sáng suốt và thiện xảo của Bồ-tát. Thập chủng trí gồm có:

1. Trí tuệ sáng suốt biết rõ nghiệp báo của chúng sanh, là Bồ-tát khéo dùng dùng trí tuệ sáng suốt biết rõ nguồn gốc nghiệp ác của tất cả chúng sanh tạo nên và cũng như biết rõ những quả báo khổ đau mà chúng sanh hưởng thụ.
2. Trí tuệ sáng suốt biết rõ tất cả cảnh giới tịch diệt, nghĩa là Bồ-tát khéo dùng trí tuệ sáng suốt biết rõ tất cả cảnh giới tịch diệt của thế gian và những cảnh giới đó thì hoàn toàn không có các tạp nhiễm.
3. Trí tuệ sáng suốt biết rõ các pháp để duyên đến đều duy nhất chỉ có một tướng, nghĩa là Bồ-tát khéo dùng trí tuệ sáng suốt biết rõ các pháp để duyên đến của tất cả chúng sanh đều duy nhất chỉ có một thật tướng và thật tướng đó giống như chất kim cang không thể phá hoại được.
4. Trí tuệ sáng suốt có thể vận dụng diệu âm để nghe khắp mười phương quốc độ, nghĩa là Bồ-tát khéo dùng trí tuệ sáng suốt biết rõ bản chất của tất cả chúng sanh đều là không tánh và Bồ-tát có thể dùng vô lượng pháp âm vi diệu để diễn nói tất cả pháp môn với mục đích khiến cho chúng sanh trong mười phương cõi được nghe hiểu không tánh nói trên.
5. Trí tuệ sáng suốt có thể hoại diệt tất cả tâm nhiễm trước, nghĩa là Bồ-tát khéo dùng trí tuệ sáng suốt có thể hoại diệt hết tâm ái dục nhiễm trước của tất cả chúng sanh khắp trong ba cõi.
6. Trí tuệ sáng suốt có thể vận dụng phương tiện để thọ sanh, nghĩa là Bồ-tát khéo dùng trí tuệ sáng suốt để vận dụng hết thảy phương tiện thị hiện với mục đích chỉ đạo và hóa độ tất cả loài hữu tình.
7. Trí tuệ sáng suốt có thể xa lìa tất cả tưởng niệm về sự hưởng thụ những cảnh giới, nghĩa là Bồ-tát khéo dùng trí tuệ sáng suốt có thể xa lìa tất cả mơ tưởng về sự hưởng thụ những cảnh giới vọng tưởng điên đảo.
8. Trí tuệ sáng suốt có thể hiểu biết tất cả pháp thuộc loại vô tướng và vô tánh, nghĩa là Bồ-tát khéo dùng trí tuệ sáng suốt có thể hiểu biết một cách thấu đáo về nguyên lý của tất cả pháp thế gian đều là vô tướng và vô tánh. Nói một cách khác nguyên lý về tánh tướng của các pháp thế gian đều thuộc loại chẳng phải có và cũng chẳng phải không. Nguyên lý tánh tướng chẳng phải có và chẳng phải không này của các pháp đều xa lìa sự phân biệt có và không của chấp trước.
9. Trí tuệ sáng suốt có thể hiểu biết được chỗ duyên khởi của chúng sanh vốn không có sanh khởi, nghĩa là Bồ-tát khéo dùng trí tuệ sáng suốt biết rõ nguồn gốc phát khởi những nhân duyên để thọ sanh ra tất cả chúng sanh. Nguồn gốc các pháp đó từ xưa đến nay đều không có vấn đề sanh diệt hay tăng giảm.
10. Trí tuệ sáng suốt có thể vận dụng tâm không chấp trước để tế độ chúng sanh, nghĩa là Bồ-tát tuy biết rõ tất cả chúng sanh đều vắng lặng, nhưng vẫn khéo dùng trí tuệ sáng suốt để thường xuyên phát khởi bản tâm vô trước (tâm không chấp trước) nhằm mục đích giáo hóa chúng sanh và khiến cho chúng sanh vượt qua khỏi biển khổ sinh tử sớm thành vô thượng chánh giác.