THÀNH DUY THỨC LUẬN
Hòa Thượng Thích Thiện Siêu
Muôn sự muôn vật từ đâu đến và sẽ đi về đâu???
- Muôn sự muôn vật là gì mà lại từ đâu đến rồi sẽ đi về đâu???
- Kia sông nọ núi, dây người đó vật, kìa nhà kìa xe v.v...
Đó không phải là muôn sự muôn vật sao???
- Đâu phải.
Hãy theo dõi cuộc đàm đạo giữa vua Di lan đà và Tỳ kheo Na tiên thử xem (Vua Di lan đà người gốc Hy lạp, một bộ tướng của Á lịch sơn đại [Alexander 356-323 trước Tây lịch], cai trị vùng Tây Bắc ấn, tại thượng lưu Ngũ Hà, khoảng giữa thế kỷ thứ hai, ba trước Tây lịch).
Một hôm vua đến chùa San khê đa (Sankheyya) thăm, gặp Tỳ kheo Na tiên, tọa chủ chùa này. Vua hỏi:
- Bạch Đại đức, QÚY DANH là gì?????
- NGƯỜI TA gọi bần tăng là Na tiên.
Các pháp hữu của bần Tăng cũng gọi bần Tăng là Na tiên.
Nhưng đó là tên suông, đặt ra để phân biệt người nọ với người kia mà thôi,
Chứ trong cái TÊN đó không hề có "cái TA" hay cái "CỦA TA".
Vua ngạc nhiên liền phân bua với người chung quanh:
- Các vị hãy ghi nhớ lời của Đại đức Na tiên vừa nói.
Ngài nói không có cái TA trong cái tên Na tiên, có tin được chăng???
Phân bua xong, vua hỏi tiếp:
- Bạch Đại đức, nếu không có cái "TA" trong đó thì khi thí chủ cúng dường y bát, vật thực v.v...
AI thâu nhận???
AI bảo tồn luân lý, đạo nghĩa???
AI tham Thiền nhập định???
AI hành đạo nhập Niết bàn???
AI giữ giới???
AI phạm giới"???
AI tạo nghiệp???
Ai chịu quả???
Nếu có kẻ giết Đại đức cũng không phạm tội sát sanh ư??? V.v...
Trẫm chưa rõ, mong Đại đức giải cho. Thưa Đại đức, đã nghe rõ chưa???
- Tâu Đại vương, đã nghe rõ.
- NGƯỜI NGHE đó KHÔNG PHẢI là Na tiên sao??? Vua hỏi.
- KHÔNG PHẢI. Na tiên đáp.
- Thế thì ai là Na tiên???
Tóc trên đầu ngài đó không phải là Na tiên???
- KHÔNG PHẢI.
- Mặt, mày, da, thịt ngài đó không phải là Na tiên???
- KHÔNG PHẢI.
- Mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý ngài đó KHÔNG PHẢI là Na tiên???
- KHÔNG PHẢI.
- Tất cả các thứ ấy gom lại không phải là Na tiên???
- KHÔNG PHẢI.
- Hay ngoài các thứ ấy là Na tiên???
- KHÔNG PHẢI.
- Thế sao đoạn trước Đại đức bảo với trẫm rằng người ta gọi Đại đức là Na tiên, như thế là Đại đức đã nói dối???
- Đại đức Na tiên chậm rãi tâu:
- Tâu Đại vương! Chẳng hay Đại vương đến đây bằng đi bộ hay bằng xe???
- Trẫm đến bằng xe, chỉ khi tiến vào đây, trẫm mới đi bộ.
Nghe xong Đại đức Na tiên liền phân bua với người xung quanh,
Xin các vị nhớ cho,
Bệ hạ nói Bệ hạ đến đây bằng xe, có thể tin được không???
Phân bua xong, Đại đức Na tiên hỏi tiếp:
- Tâu Đại vương, Đại vương bảo rằng ngài ngự đến bằng xe, đó là ngài NÓI THẬT chứ???
- Trẫm nói thật.
- Vậy xin cho bần Tăng biết rõ xe của Bệ hạ.
- Gọng có phải là xe không???
KHÔNG PHẢI.
- Trục có phải là xe không???
- KHÔNG PHẢI.
- Bánh có phải là xe không???
- KHÔNG PHẢI.
- Căm, thùng, ách, dây cầm, có phải là xe không?
- KHÔNG PHẢI.
- Hay các thứ ấy gom lại là xe chăng???
- KHÔNG PHẢI.
- Hay ngoài các thứ ấy, còn có một thứ đặc biệt không dính gì các thứ ấy, gọi là xe???
- KHÔNG PHẢI.
Đại đức dừng giây lát rồi tâu:
- Nãy giờ bần Tăng đã gạn hỏi tường tận các thứ,:
Bệ hạ đều trả lời là KHÔNG PHẢI xe.
Như vậy sao vừa rồi Đại vương nói với bần Tăng là Đại vương đến bằng xe???
Điều đó tưởng đáng ngờ vực lắm! Xin qúi vị xung quanh hãy làm chứng cho.
Qua câu chuyện đàm đạo thâm thúy, sống động, thú vị đó,
ĐỦ để thấy rằng Na tiên chỉ là TÊN SUÔNG, Chứ KHÔNG CÓ Na tiên thật;
Xe cũng là cái TÊN SUÔNG, Chứ KHÔNG CÓ xe thật.
Na tiên như vậy, xe như vậy, thì NÚI, SÔNG, CÂY, CỎ, NGƯỜI, VẬT cũng đều như thế.
Chúng đều là GIẢ TƯỚNG HIỆN HỮU giữa các mối tương quan tương duyên, CHỨ KHÔNG THẬT CÓ.
Đã không thật có thì còn lý do gì để hỏi, nó có từ đâu và sẽ đi về đâu, có từ bao giờ, và bao giờ tiêu mất.
Ai lại ngớ ngẩn đi tìm cho ra một Na tiên không thật, một chiếc xe không thật, coi thử có từ đâu và đi về đâu???
Hòa Thượng Thích Thiện Siêu
Muôn sự muôn vật từ đâu đến và sẽ đi về đâu???
- Muôn sự muôn vật là gì mà lại từ đâu đến rồi sẽ đi về đâu???
- Kia sông nọ núi, dây người đó vật, kìa nhà kìa xe v.v...
Đó không phải là muôn sự muôn vật sao???
- Đâu phải.
Hãy theo dõi cuộc đàm đạo giữa vua Di lan đà và Tỳ kheo Na tiên thử xem (Vua Di lan đà người gốc Hy lạp, một bộ tướng của Á lịch sơn đại [Alexander 356-323 trước Tây lịch], cai trị vùng Tây Bắc ấn, tại thượng lưu Ngũ Hà, khoảng giữa thế kỷ thứ hai, ba trước Tây lịch).
Một hôm vua đến chùa San khê đa (Sankheyya) thăm, gặp Tỳ kheo Na tiên, tọa chủ chùa này. Vua hỏi:
- Bạch Đại đức, QÚY DANH là gì?????
- NGƯỜI TA gọi bần tăng là Na tiên.
Các pháp hữu của bần Tăng cũng gọi bần Tăng là Na tiên.
Nhưng đó là tên suông, đặt ra để phân biệt người nọ với người kia mà thôi,
Chứ trong cái TÊN đó không hề có "cái TA" hay cái "CỦA TA".
Vua ngạc nhiên liền phân bua với người chung quanh:
- Các vị hãy ghi nhớ lời của Đại đức Na tiên vừa nói.
Ngài nói không có cái TA trong cái tên Na tiên, có tin được chăng???
Phân bua xong, vua hỏi tiếp:
- Bạch Đại đức, nếu không có cái "TA" trong đó thì khi thí chủ cúng dường y bát, vật thực v.v...
AI thâu nhận???
AI bảo tồn luân lý, đạo nghĩa???
AI tham Thiền nhập định???
AI hành đạo nhập Niết bàn???
AI giữ giới???
AI phạm giới"???
AI tạo nghiệp???
Ai chịu quả???
Nếu có kẻ giết Đại đức cũng không phạm tội sát sanh ư??? V.v...
Trẫm chưa rõ, mong Đại đức giải cho. Thưa Đại đức, đã nghe rõ chưa???
- Tâu Đại vương, đã nghe rõ.
- NGƯỜI NGHE đó KHÔNG PHẢI là Na tiên sao??? Vua hỏi.
- KHÔNG PHẢI. Na tiên đáp.
- Thế thì ai là Na tiên???
Tóc trên đầu ngài đó không phải là Na tiên???
- KHÔNG PHẢI.
- Mặt, mày, da, thịt ngài đó không phải là Na tiên???
- KHÔNG PHẢI.
- Mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý ngài đó KHÔNG PHẢI là Na tiên???
- KHÔNG PHẢI.
- Tất cả các thứ ấy gom lại không phải là Na tiên???
- KHÔNG PHẢI.
- Hay ngoài các thứ ấy là Na tiên???
- KHÔNG PHẢI.
- Thế sao đoạn trước Đại đức bảo với trẫm rằng người ta gọi Đại đức là Na tiên, như thế là Đại đức đã nói dối???
- Đại đức Na tiên chậm rãi tâu:
- Tâu Đại vương! Chẳng hay Đại vương đến đây bằng đi bộ hay bằng xe???
- Trẫm đến bằng xe, chỉ khi tiến vào đây, trẫm mới đi bộ.
Nghe xong Đại đức Na tiên liền phân bua với người xung quanh,
Xin các vị nhớ cho,
Bệ hạ nói Bệ hạ đến đây bằng xe, có thể tin được không???
Phân bua xong, Đại đức Na tiên hỏi tiếp:
- Tâu Đại vương, Đại vương bảo rằng ngài ngự đến bằng xe, đó là ngài NÓI THẬT chứ???
- Trẫm nói thật.
- Vậy xin cho bần Tăng biết rõ xe của Bệ hạ.
- Gọng có phải là xe không???
KHÔNG PHẢI.
- Trục có phải là xe không???
- KHÔNG PHẢI.
- Bánh có phải là xe không???
- KHÔNG PHẢI.
- Căm, thùng, ách, dây cầm, có phải là xe không?
- KHÔNG PHẢI.
- Hay các thứ ấy gom lại là xe chăng???
- KHÔNG PHẢI.
- Hay ngoài các thứ ấy, còn có một thứ đặc biệt không dính gì các thứ ấy, gọi là xe???
- KHÔNG PHẢI.
Đại đức dừng giây lát rồi tâu:
- Nãy giờ bần Tăng đã gạn hỏi tường tận các thứ,:
Bệ hạ đều trả lời là KHÔNG PHẢI xe.
Như vậy sao vừa rồi Đại vương nói với bần Tăng là Đại vương đến bằng xe???
Điều đó tưởng đáng ngờ vực lắm! Xin qúi vị xung quanh hãy làm chứng cho.
Qua câu chuyện đàm đạo thâm thúy, sống động, thú vị đó,
ĐỦ để thấy rằng Na tiên chỉ là TÊN SUÔNG, Chứ KHÔNG CÓ Na tiên thật;
Xe cũng là cái TÊN SUÔNG, Chứ KHÔNG CÓ xe thật.
Na tiên như vậy, xe như vậy, thì NÚI, SÔNG, CÂY, CỎ, NGƯỜI, VẬT cũng đều như thế.
Chúng đều là GIẢ TƯỚNG HIỆN HỮU giữa các mối tương quan tương duyên, CHỨ KHÔNG THẬT CÓ.
Đã không thật có thì còn lý do gì để hỏi, nó có từ đâu và sẽ đi về đâu, có từ bao giờ, và bao giờ tiêu mất.
Ai lại ngớ ngẩn đi tìm cho ra một Na tiên không thật, một chiếc xe không thật, coi thử có từ đâu và đi về đâu???