VNBN xin phép lắm lời: Câu trên dịch nghĩa từng chữ cũng ra nghĩa của nó, Phật dạy các Bồ Tát Hành đạo phải "Không sở hữu bất kì một vật, một pháp nào nơi tâm mà hành động". Vô sở trụ chính là nền tảng để "nhi sanh kỳ tâm", vì chỉ vô sở trụ thì tâm hành động mới không vướng pháp các pháp, không mắc lỗi nhị biên, không mắc lỗi sanh tử, không tham đắm Niết Bàn, chẳng trụ vị nào cả ngay cả vô trụ cũng chẳng trụ thì mới đến chỗ rốt ráo.
Vô sở trụ vốn là bản tánh của mọi pháp, xưa nay vốn đã như thế, các pháp chẳng một chỗ nằm yên để mà trụ đắc, muốn đắc thì cũng chẳng thể đắc được. Tu tập "vô sở trụ" là tập hành tương ưng với bổn tánh của vạn pháp, tu tập theo cái tự nhiên vốn có hay vô tu vô chứng. Nhi sanh kỳ tâm thuộc về dụng tánh, khi đã vô sở trụ thì tâm này không còn giới hạn, dụng rộng khắp mười phương, chẳng nằm trong phạm vi của các thức.
Vô sở trụ là bổn tánh vạn pháp, là cứu cánh tối thượng nhưng "ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm" là phương tiện giải thoát tất cả hữu tướng, cũng như Phật Quả là phương tiện giải thoát cảnh giới chúng sanh, vốn chẳng có một pháp được xác định là Phật Quả, hoặc là "ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm"
Vô sở trụ vốn chẳng ai đến được. Tại sao? Vì thực tánh đã luôn vô sở trụ từ xưa đến nay, nó chính là vô sở trụ rồi, nói "đến được" thì chẳng khác nào nói "nó đạt nó", tức lập thêm tri kiến vọng chấp. Thế chẳng có Phật Quả? Như vừa nói đó, theo chỗ thật tánh chẳng có Phật Quả nhưng theo dụng tánh không phải không có Phật Quả. Thí như, thân xác này vốn thật chẳng thật có nhưng không thể nói là hư vô hay không có hay rỗng tếch. Tất cả vạn pháp chúng ta thấy biết đó, không phải thật tánh nhưng chẳng phải không có đó, đều là pháp phương tiện. Nói pháp thiện, hành pháp thiện là để ngăn trừ việc ác, pháp tinh tấn để trị bệnh biếng nhác,... Phật Pháp để đối trị bệnh sanh tử luân hồi, Phật Quả là phương tiện để chấm dứt cảnh giới chúng sanh.
Cho nên dầu rằng vô sở trụ không thể thật sự đạt đến nhưng ưng theo đó mà lần lượt thành tựu tất cả pháp. Phật Quả là phương tiện nhưng nếu không trãi qua thì chưa thể chấm dứt triệt để cảnh giới chúng sanh. Và như vậy cũng nghĩa là, khi đã thành Phật rồi thì vẫn còn tiếp tục mà chỗ này chúng ta chẳng thể suy lường nổi.
bản dịch của HT. Thanh Từ)
