NGỮ LỤC

[binh]

Hỏi : Như vậy chỗ nào là Bồ-Đề ?
Đáp: Bồ-Đê không phải chỗ. Phật cũng không được Bồ-Đề, chúng sanh cũng không mất Bồ-Đề. Không thể do thân mà được, không thể lấy tâm mà cầu. Tất cả chúng sanh tức là tướng Bồ-Đề.

Hỏi: Thế nào là phát tâm Bồ-Đề ?
Đáp: Bồ-Đề không sở đắc, nay ông chỉ phát tâm không sở đắc, quyết định không được một pháp, tức là tâm Bồ-Đề. Bồ-Đề không có chỗ trụ , thế nên không có đắc, nên nói “Ta ở nơi Phật Nhiên Đăng không một chút pháp có thể được. Phật liền thọ ký cho ta “. Biết rõ tất cả chúng sanh vốn là Bồ-Đề, không lẽ lại được Bồ-Đề. Nay ông nghe nói phát tâm Bồ-Đề bèn cho là có một tâm học làm Phật. Chỉ nghĩ làm Phật, dù ông tu ba a tăng kỳ kiếp cũng chỉ là Phật báo thân, hóa thân, cùng với Phật chơn tánh bản nguyên của ông có gì liên hệ ? Nên nói “ Cầu Phật hình tướng bên ngoài, cùng ông không tương tợ”.

Hỏi: Xưa đã là Phật tại sao lại có tứ sanh, lục đạo, các hình tướng chẳng đồng ?
Đáp : Chư Phật thể tròn không tăng giảm, trôi vào lục đạo mỗi chỗ đều tròn, trong muôn loài mỗi mỗi đều là Phật. Ví như viên thủy ngân, phân tán các chỗ, mỗi mảnh đều tròn. Nếu khi không phân, chỉ là một khối. Đây là một tức tất cả, tất cả tức một. Các thứ hình mạo dụ như nhà cửa, bỏ nhà vật vào nhà người, bỏ thân người đến thân trời., cho đến nhà Thanh văn, Duyên Giác, Bồ-Tát, Phật đều là chỗ lấy bỏ của ông. Do đó có sai khác, chớ bản tánh bổn nguyên của ông đâu có sai khác.
(Trang 63)

 

[binh]

Hỏi: Chư Phật làm thế nào hành đại bi vì chúng sanh thuyết pháp ?
Đáp: Phật từ bi là vô duyên , nên gọi đại từ. Từ là không thấy có Phật để thành. Bi là không thấy có chúng sanh để độ. Phật thuyết pháp là không nói, không dạy. Người nghe pháp là không nghe, không đắc. Ví như huyễn sĩ vì người huyễn nói pháp. Pháp ấy nếu vì nói, ta từ thiện tri thức ngay một câu liền nhận được, hội được, ngộ được, cái ấy là từ bi. Nếu ông khởi tâm động niệm học được hiểu biết của người, không phải là tự ngộ nhận bản tâm, rốt ráo vô ích.

Hỏi: Thế nào là tinh tấn ?
Đáp: Thân tâm không khởi, ấy gọi là đệ nhất dũng mãnh tinh tấn. Vừa khởi tâm hướng ngoại tìm cầu, gọi là Ca Lợi Vương, di hầu yêu bọt. Tâm không chạy ra ngoài là tiên nhơn nhẫn nhục. Thân tâm đều không tức là Phật đạo.

Hỏi: Nếu không tâm, hành đạo này được không ?
Đáp: Không tâm tức là hàn đạo này, lại nói cái gì được cùng chẳng được ? Vả lại vừa khởi một niệm bèn là cảnh. Nếu không một niệm tức là cảnh mất, tâm cũng tự diệt. Không cần lại tìm kiếm.

Hỏi: Thế nào là xuất tam giới ?
Đáp: Thiện ác đều chớ suy nghĩ, ngay chỗ ấy liền xuất tam giới. Như Lai ra đời vì phá ba cõi, nếu không tất cả tâm, tam giới cũng chẳng có. Như một hạt bụi đập làm trăm phần, chín mươi chín phần là không, một phần là có thì pháp Đại thừa không thể xuất hiện. Trăm phần đều không thì pháp Đại thừa mới hay xuất hiện.
(trang 64)

 

[binh]

Sư thượng đường nói:
Tức tâm là Phật, trên đến chư Phật, dưới đến các loài bay, bò , máy cựa đều có Phật tánh, đồng một tâm thể. Sở dĩ Tổ Đạt Ma từ Ấn Độ sang chỉ truyền một tâm phá, chỉ thẳng tất cả chúng sinh xưa nay là Phật, chẳng nhờ tu hành. Chỉ như hiện nay biết nhận tâm mình, thấy bản tánh mình, chớ cầu cái gì khác.
Thế nào biết tâm mình ? Chính hiện nay nói năng đó là tâm ông. Nếu không nói năng, cũng không có tác dụng của tâm thể, thì giống hệt như hư không, không có tướng mạo, cũng không có nơi chỗ, cũng không phải một bề là không hay có, cũng không thể thấy. Tổ sư nói “Chơn tánh tâm địa tàng, không đầu cũng không đuôi, ứng duyên mà hóa vật, phương tiện gọi là trí. Nếu khi chẳng ứng duyên, không thể nói là có không. Chính khi ứng duyên cũng không dấu vết. Đã biết như thế, hiện nay chỉ nhằm trong không chỗ nương tựa, tức là đi con đường chư Phật. Kinh nói “Nên không có chỗ trụ mà sanh tâm kia”.
Tất cả chúng sinh luân hồi sanh tử do ý duyên tâm chạy rong ra ngoài, nơi sáu đạo không dừng, đến phải chịu các thứ khổ. Kinh Tịnh Danh nói “người khó giáo hóa tâm như khỉ vượn, cho nên dùng bao nhiêu thứ pháp chế ngự tâm kia, nhiên hậu mới điều phục”. Nên nói “Tâm sanh các thứ pháp sanh, tâm diệt các thứ pháp diệt”. Cho nên biết : tất cả các pháp đều do tâm tạo, cho đến trời, người, Atula, địa ngục … sáu đạo, trọn do tâm tạo. Hiên nay chỉ học không tâm, chóng dứt các duyên, chớ sanh vọng tưởng phân biệt, không người không ta, không tham không sân, không yêu không ghét, không được không thua. Trừ hết những thứ vọng tưởng này, tánh tự xưa nay thanh tịnh, tức là tu hành pháp Bồ-Đề, Phật…Nếu không hội ý này, dù ông học rộng, siêng năng khổ hạnh tu hành, ăn cây, mặc lá mà không biết tâm này đều là hạn tà, sau này sẽ thành thiên ma, ngoại đạo và các vị thần trong nước, trên đất. Tu hành như vậy có lợi ích gì ? Ngài Chí Công nói “Bản thể là tâm mình nhận, đau thể trong văn tự tìm cầu”. Nay chỉ cần nhận tâm mình, dừng bặt nghĩ tưởng, trần lao tự nhiên không sanh. Kinh Tịnh Danh nói “ Chỉ để một giường bệnh mà nằm “. Tức là tâm không khởi vậy. Nay nằm bệnh, các phan duyên đều dứt, vọng tưởng diệt sạch, tức là Bồ-Đề. Nếu trong tâm lăng xăng chẳng định, dù ông học đến các địa vị tam thừa, tứ quả, thập địa cũng chỉ là đến trong chỗ phàm thánh mà ngồi, các hạnh hết trở lại vô thường, thế lực đều có khi hết. Ví như bắn tên trong không, sức đẩy hết lại rơi xuống đất, trở lại vào trong sanh tử luân hồi. Người tu hành như thế không hiểu ý Phật, luống chịu khổ nhọc, đâu không phải lầm to! Ngài Chí Công nói: “chưa gặp thầy sáng, uổng uống thuốc pháp đại thừa”. Hiện nay chỉ trong tất cả thời đi đứng nằm ngồi chuyên học không tâm , không phân biệt, không nương tựa, không trụ trước, trọn ngày mặc tình lặng lẽ, giống hệt như người ngu, người đời hoàn toàn không biết ông, ông cũng chẳng cần dạy cho người biết hay chẳng biết, tâm như hòn đá nhẵn không tỳ vết, tất cả pháp vượt qua tâm ông không phủng , cao vót không dính mắc, như thế mới có ít phần tương ưng.
(trang 67)

 

[binh]

Vượt qua được cảnh tam giới gọi là Phật ra đời. Tâm tướng không chảy gọi là trí vô lậu, không tạo nghiệp trời, người, không tạo nghiệp địa ngục, không khởi tất cả tâm, các duyên hết chẳng sanh, tức thân tâm này là người tự tại. Không phải một bề không sanh, chỉ là tùy ý mà sanh. Kinh nói “Bồ-Tát có thân ý sanh” ấy vậy. Nếu như chưa lãnh hội “Không tâm” , chấp tướng mà tạo tác đều thuộc về nghiệp quỉ, cho đến làm Phật sự, tịnh độ thảy đều thành nghiệp, gọi là Phật chướng. Vì chướng tâm ông nên bị nhơn quả quản thúc, đi đứng đều không có phần tự do. Vì thế, pháp Bồ-Đề … vốn không phải là có, Như Lai nói ra đều là vì để giáo hóa người, ví như cầm lá vàng, nói là vàng để dỗ trẻ con nín khóc. Cho nên thật không có pháp gọi là A Nậu Bồ-Đề.
Nếu đã lãnh hội được ý này, đâu cần phải ở chỗ riêng rẽ, chỉ tùy duyên tiêu nghiệp cũ, lại chớ tạo nghiệp mới, trong tâm sáng rỡ, nên nói “khi xưa thấy biết cần phải dẹp sạch”. Kinh Tịnh Danh nói “trừ bỏ đã có sẵn”. Kinh Pháp Hoa nói “Trong mười hai năm thường dạy trừ phẩn”. Chỉ là trừ bỏ chỗ thấy biết trong tâm, lại nói “trừ bỏ phẩn hý luận”. Vì thế Như Lai Tàng vốn tự không lặng, trọn vẹn không dung chứa một pháp, nên kinh nói “cõi nước chư Phật cũng đều không”.
Nếu nói Phật đạo do tu học mà được, thấy biết như thế hoàn toàn không liên hệ. Hoặc tạo một cơ, một cảnh, nhướng mày, chớp mắt, chỉ vì đối người đương cơ nói để khế hội. Được chứng ngộ thiền lý, chợt gặp một người không hiểu bèn nói, trọn không biết người kia, nếu họ được đạo lý, trong tâm liền hoan hỷ, nếu bị người khác chiết phục không bằng họ, trong tâm ôm ấp buồn bã. Người học thiền, tâm ý như thế có gì được liên hệ. Dù ông hội được ít phần đạo lý, chỉ là được cái tâm sở pháp, thiền đạo không liên hệ. Sở dĩ Tổ Đạt Ma xây mặt vô vách đều khiến cho người không có chỗ thấy, nên nói “quên cơ là Phật đạo, phân biệt là cảnh ma”.
(trang 68)

 

[binh]

Tánh này dù khi ông mê cũng không mất, khi ngộ cũng không được. Tự tánh thiên chơn vốn không mê ngộ, hư không khắp mười phương nguyên lai là một tâm thể của ta. Dù ông động dụng tạo tác đâu rời hư không, hư không xưa nay không lớn, không nhỏ, vô lậu, vô vi không mê, không ngộ, thấy rõ ràng không một vật, cũng không người, không Phật, nếu có lượng bằng mảnh tơ cũng không nương tựa, không ràng rịt. Một đạo trong sạch, trôi chảy là tự tánh, pháp nhẫn vô sanh đâu có nghĩ bàn. Chơn Phật không miệng chẳng biết nói pháp, thật nghe không tai thì cái gì được nghe ? Trân trọng !
Một hôm sư thượng đường chỉ dạy đại chúng : ………………………….
Ngày thường chỉ học tam muội (chánh định) ở ngoài miệng, nói thiền, nói đạo, nạt Phật, trách Tổ, đến chỗ này rồi (lâm chung) hoàn toàn không dùng được. Ngày thường chỉ nhằm lừa người, đâu biết đến nay là tự dối mình. Địa ngục A-Tỳ nhất định không thể thả ông.
Nay sắp chìm trong thời mạt pháp, cốt phải nhờ vào sức mạnh của mình. Chư huynh đệ cố gắng gánh vác huệ mạng Phật tiếp nối, chớ để đoạn đứt. Thời nay vừa có một người, nửa người đi hành khước, cốt đi để xem sơn, ngoạn cảnh, không biết tháng ngày đâu có chờ ta, một hơi thở ra không trở lại đã qua đời khác, chưa biết cái gì là đầu mặt. Than ôi! Khuyên các huynh đệ khi thân thể còn cường tráng, phải nhận được cái chỗ thấu hiểu của mình, không bị người lừa là một việc lớn. Cái then chốt này rất là dễ dàng, tại tự ông không chịu nhận thôi.
Người có chí liều chết thực tập công phu, chỉ ngại đạo khó hiểu rõ, khó đạt được. Đâu thể dạy ông biết được, ông phải tự khéo chuyển biến mới được.
Nếu là bậc trượng phu, khán công án, như có vị tăng hỏi Triêu Châu: “Con chó có Phật tính hay không ?” Châu đáp “Không”. Kia đi rồi, trong mười hai giờ khán một chữ “Không”, ngày tham, đêm tham, đi đứng, nằm ngồi,chỗ mặc y ăn cơm, chỗ đi tiểu đi đại tâm tâm xen nhau, chăm bẳm tỉnh sáng, chỉ giữ một chữ “không” lâu ngày chày tháng đập thành một khối, bỗng nhiên tâm hoa chợt sanh ngộ được máy màu của Phật, Tổ bèn không bị lão hòa thượng lừa đầu lưỡi, liền hội mở đại khẩu.
Tổ Đạt Ma từ Ấn Độ sang, không gió nổi sóng. Thế Tôn giơ cành hoa, cả hội đều ngơ ngác. Đến được chỗ ấy nói gì lão Diêm La, đến ngàn thánh còn không bì được ông.

TỤNG
Trần lao quýnh thoát sự phi thường
Hệ bả thẳng đầu tố nhất trường
Bất thị nhất phiên hàn triệt cốt
Tránh đắc hoa mai phốc tỷ hương.

NGHĨA
Vượt cõi trần lao việc chẳng thường,
Đầu dây nắm chặt giữ lập trường
Chẳng phải một phen xương lạnh buốt
Hoa mai đâu dễ ngửi mùi hương.