Kính Namo tham khảo bài giảng của thầy Thích Thanh Từ nhen.
Như Ðức Phật ngày xưa chỉ cần thấy bốn cửa thành, thấy người già, người bệnh, người chết, về đi tu liền. Còn bây giờ mình thấy chừng bao nhiêu lần, thấy bao nhiêu người già, người bệnh, người chết mà có muốn tu chưa? Cái cảm khích của người tâm hồn nhẹ nhàng trong sáng chỉ một chút nhỏ là người ta đã thấy, còn chúng ta thì thấy nhan nhản ở trước mắt rồi cũng quên. Thí dụ có thân nhân 100 tuổi về đưa cũng khóc lóc, cũng buồn, đôi ba bữa rồi quên luôn, bởi vì mắc lo chuyện này chuyện kia. Rồi do đó cho nên tất cả những cái đáng cho mình giác ngộ mà mình không giác ngộ. Còn các ngài ngay đó đã giác ngộ liền.
Thì như vậy quý vị thấy đâu phải kiếm chuyện trên trời, trên mây mới giác ngộ, mà ngay trong hiện tại, nếu chúng ta khéo thì chúng ta thức tỉnh liền. Mà như vậy cái giác là ở ngay trong thế gian, chớ đâu phải ở xa. Ở nơi khác đâu có những chuyện sinh, lão, bệnh, tử. Ðâu có thấy cái lẽ vô thường, đâu có thấy cái tướng duyên hợp, mà ngay thế gian là cái hiện tiền chúng ta được thấy, thế mà chúng ta quên đi. Ðó là cái điều sai lầm ở chính nơi chúng ta đó.
Ðó là chuyện tôi dẫn do ngài Lục Tổ dậy, bây giờ dẫn một Thiền Sư, tức là Thiền Sư Bổn Như. Ngài Bổn Như ở Phần Chiếu, đến hỏi một tôn giả tên là Pháp Chí. Ngài hỏi: "Thế nào là vua của các kinh?" Bởi vì trong kinh hay nói kinh này là vua của các kinh, như kinh Kim Cang hay kinh Pháp Hoa là vua của các kinh. Tôn giả Pháp Trí trả lời: "Ông làm tri khố cho ta 3 năm, sẽ vì ông mà nói." Một câu nói dễ ợt mà bắt làm tri khố 3 năm! Rồi ông lãnh làm tri khố 3 năm. Sau mãn 3 năm, ông đến hỏi: "Bạch Hòa Thượng, con đã làm tri khố 3 năm, xin Hòa Thượng nói." Thì ông Hòa Thượng lại kêu: "Bổn Như." Ông "Dạ" thì ngay đó ông ngộ liền, ông biết vua của các kinh liền! Như vậy là cái chuyện xa hay gần? Chuyện đó gần hay xa? Chỉ cần một tiếng "Dạ" thì thấy được, đó là chuyện hết sức là gần mà muôn đời chúng ta quên. Bởi muôn đời quên cho nên một lần nhắc lại thì liền thấy. Người xưa mới nhìn qua thì chúng ta thấy như các ngài nham hiểm. Một câu hỏi mà không chịu trả lời, rồi bắt làm tri khố 3 năm. Nhưng mà chính ba năm đó, nó súc tích làm cho ông thấy cái câu đó nó quan trọng cho nên ta chỉ cần kêu "Dạ" một cái liền biết vua của các kinh. Ðó là cái đặc biệt của người xưa. Sau khi ngộ rồi ông liền làm một bài kệ:
Xứ xứ phùng qui lộ
Ðầu đầu thị cố hương
Bản lai thành hiện sự
Hà tất đãi tư lương
Tạm dịch:
Chốn chốn đường về cũ
Nơi nơi vốn cố hương
Xưa nay thành hiện sự
Nào phải đợi suy lường
Chốn chốn đường về cũ, ở chỗ nào cũng là đường về, không có chỗ nào là xa lạ. Nơi nơi vốn cố hương, chỗ nào không phải là cố hương? Xưa nay thành hiện sự, xưa nay nó là cái sự hiện tại chớ không phải là cái gì xa lạ hết. Nào phải đợi suy lường, vừa suy lường là hết hiện sự.
Thì quý vị thấy ông "Dạ" là ông biết vua của các kinh. Như vậy chúng ta mới thấy rằng tu hành không phải là chuyện xa xôi mà ngay nơi tay, ngay nơi mắt mà khéo, là chúng ta thấy được cái gốc, cái căn bản đó rồi. Còn nếu chúng ta không khéo thì cứ đuổi theo ngoại cảnh rồi suốt đời bỏ quên. Vì vậy người xưa chỉ một câu nói ngộ đạo là như vậy. Mà như vậy ngộ đạo ở chỗ nào? Qua lời kệ chúng ta thấy nó cụ thể làm sao. Chốn chốn đường về cũ, chỗ nào không phải là đường về! Nơi nơi vốn cố hương, cố hương ở đầy mọi nơi chứ không phải ở riêng trên một ngọn núi hay trong một cái hang nào hết; mà chỗ nào cũng là cố hương, thì chỗ nào không phải Phật Pháp? Mình khéo thì ngay đó thấy, thì xưa nay, xưa là quá khứ, nay là hiện tại, quá khứ và hiện tại đều là những cái hiện hữu, mà vừa khởi suy lường thì trật lấc, không trúng. Vì vậy cho nên nào phải đợi suy lường. Vừa khởi suy lường là không thấy. Thiền Sư cũng đối với Phật Pháp các ngài luôn luôn chỉ các lẽ thật. Nhưng các lẽ thật các ngài chỉ hơi khó hiểu hơn ở bên giáo lý Nguyên Thủy hay là bên Tiểu Thừa. Bên Tiểu Thừa chỉ những giáo lý cụ thể bằng giáo lý nhân duyên, bằng lý vô thường, vô ngã. Còn ở đây chỉ cái chân thật, tàng ẩn trong cái hư dối mà chúng ta quen nhìn cái hư dối, quên cái chân thật. Cho nên ngài chỉ cái chân thật đang tàng ẩn trong cái hư dối, và nhận ra được cái đó thì cụ thể hơn ngàn lần cái kia nữa. Người tu cốt làm sao để tinh tiến tu, dễ đạt được cái chân thật đó.
Ðó là tôi dẫn những câu chuyện để cho quý vị thấy rằng Phật Pháp là thiết thực, Phật Pháp không có thời gian, Phật Pháp là đến để mà thấy chứ không phải là chuyện huyền hoặc. Thì như vậy ngài Bổn Như có thấy không? Nếu không thấy thì đâu có làm bài kệ này! Mà như vậy cái thấy đó thời gian bao lâu? Có thể nói 3 năm làm tri khố đó phải không? Chỉ có cái "Dạ" là thấy chứ đâu phải 3 năm làm tri khố, thì như vậy đâu có thời gian. Ðể cho quý vị cụ thể thấy từ giáo lý Tiểu Thừa tới Ðại Thừa, tới Thiền Tông đều là thực tế chứ không phải là chuyện huyền hoặc. Nhưng bởi vì cái cụ thể đó khó, tôi ví dụ bây giờ các vị đạo hữu nhìn thấy cái núi ở chỗ nào, mà chỉ khó hay dễ? Núi bên kia hay núi bên đây, hay biển chỗ này chỗ kia, hay cây chỗ này chỗ nọ. Nhưng mà hỏi không khí chỗ nào thì chỉ không được. Mà chỉ không được là không có không khí hay sao? Như vậy những cái có hình, có tướng chỉ thì người ta dễ thấy, còn cái không có hình tướng thì khó thấy. Khó thấy mà nó thiết yếu bằng mấy ngàn lần cái có hình tướng. Hiểu như vậy mới thấy rằng Thiền Tông chỉ cái không có tướng, mà nó rất là khó chỉ. Nhưng mà cái đó rất thiết yếu trong cuộc sống con người vô kể, vì vậy mới nói rằng Thiền Tông đã chỉ cho chúng ta hòn ngọc quý báu vô giá mà lâu nay chúng ta bỏ quên là vậy.
